8-mavzu: temperaturani o’lchash usullari va asboblari. Reja

3.7-расм
.Баъзи металлар 
солиштирма қаршилигининг 
ҳароратга боғлиқлик графиги

---

25 
Qarshilik termometrlarining tuzilishi
. Bu termometrlar termoelement (sezgir element) va tashqi 
(himoya) armaturadan tuzilgan.Metall qarshilik termometrlarining sezgir elementi, odatda, shisha, kvars, 
keramika, slyuda yoki plastmassadan kilingan karkasga o‗ralgan sim yoki lentadan iborat. 
Sezgir element termometr uchining qisqichlariga o‗lchov asbobiga boradigan simlar ulangan. 
Mis qarshilik termometrlarining sezgir elementi 0,1 mm diametrli, karkasga bir necha qavat o‗ralgan, 
izolyasiya qilingan mis simdan tashkil topgan. Sim qavatlari o‗zaro va karkas laki bilan mahkamlanadi. 
Simning ikkala uchiga 1—1,5 mm diametrli mis quloqchalar kavsharlanadi. Sezgir elementni himoya 
qobig‗iga joylashtiriladi. Karkasliklardai tashqari bu termometrlarning karkassiz sezgir elementlari ham 
chiqariladi. Sezgir element 1 izolyasiya qilingan 0,08 mm diametrli 
simdan induktivliksiz karkassiz 
o‗ramga ega bo‗lgan holda yasaladi (3.8-rasm). 
3.8-rasm. Mis qarshilik termometrining sezgir elementi 
Alohida qavatlari lak bilan mahkamlanadi va so‗ngra barcha sezgir element ftorplastli 
plyonka
2 
bilan qoplanadi. Sezgir element
yupqa devorli himoya metalli kobiqqa joylashtiriladi, unga 
keramik kukun sepiladi va germetizatsiyalanadi. Sim uchlari 3 quloqchalarga kavsharlanadi, ular termometr 
uchi qisqichlariga ulanadi. 
Platina termometrlarning sezgir elementi ikkita yoki to‗rtta keramik karkas 1 
ning kapillyar kanallarida joylashgan ketma-ket ulangan spirallar 2 dan tashkil 
topgan (3.9- rasm). 
Karkas kanallari keramik kukun 3 bilan to‗ldiriladi,bu poroshok izolyator 
bo‗lib xizmat qiladi va spiralning prujinaga o‗xshash egiluvchanligini ta‘minlaydi. 
Spiral uchlariga platinali yoki iridiy rodiyli (60% rodiyli) simdan qilingan 
kuloqchalar
 4
kavsharlangan. Keramik karkasda sezgir element maxsus glazurь (yoki 
termotsement)
5
bilan germetizatsiyalanadi. Karkas kanalining spirallari va 
devorchalari orasidagi bo‗shliq alyuminiy oksidi kukumi bilan to‗ldirilgan, u 
izolyator bo‗lib xizmat kiladi hamda spirallar va karkas orasida issiqlik kontaktini 
oshiradi. Platina qarshilik termometrlarining sezgir elementlari diametri 0,04—0,07 
mm li platina simdan tayyorlanadi. 
Qarshilik termometrlarining tuzilish varianti 3.10 - rasmda keltirilgan. 
Qarshilik termometrlarining sim 1 dan qilingan sezgir elementi to‗rt kanalli keramik 
karkas 2 ga joylashtirilgan. 
Mexanik shikastlanishdan va o‗lchanayotgan yoki atrof-muhitning zararli 
ta‘siridan saqlanish uchun sezgir element himoya qobig‗i 3 ga joylashtirilgan. U 
keramik vtulka
 4
bilan zichlashtirilgan. Sezgir elementning quloqchalari 
5
izolyasion 
keramik truba
6
orqali o‗tadi. Щularning hammasi o‗lchash ob‘ektida rezьbali 
shtutser
 8
yordamida o‗rnatilgan himoya g‗ilofi 7 da joylashgan. 
Himoya 
g‗ilofining 
uchida 
termometrning 
ulaydigan 
uchi
 
9
joylashgan. 
Uchida 
termometrquloqchalarini mahkamlash va ulovchi simlarni ulash uchun vintlari
 11
bo‗lgan izolyasion kolodka 
joylashgan. Uchi qopqoq bilan yopiladi. Ulovchi simlar shtutser orqali chiqariladi. Tashqi elektr va magnit 
maydonlari ta‘sirini kamaytirish uchun qarshilik termometrlarining sezgir elementlarini induktivsiz o‗ramali 
qilib yasaladi. 3.11-rasm, 
a
da sterjenli termorezistor ko‗rsatilgan. U quloqchalar 3 kavsharlaigan kontaktli 
qopqoqchalar
2
ga ega bo‗lganssilindr 1 dan tashkil topgan.ssilindr emalь bo‗yoq bilan qoplangan, uning 
yuqori qismida shisha izolyator
 6
bor.