Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

Norqo’ziyеva M.A.
JDPI,Maktabgacha ta’lim mеtodikasi kafеdrasi o’qituvchisi
TALABALARNING PEDAGOGIK KASBIDA BARQAROR FAOLIYATINI 
TA’MINLASHNING MAZMUNI
Tayanch so’zlar: 
yuksak salohiyat, raqobatdosh kadrlar, ishchi kuchi, tezkor davr, bo’lajak 
o’qituvchilar, zamon talablari, iqtisodiyot tarmoqlari, talab va yondashuv.
Ключевые слова: 
высокий потенциал, конкурентоспособные кадры, рабочая сила, быстрый 
темп, будущие учителя, современные требования, отрасли экономики, спрос и подход.
Key words: 
high potential, competitive staff, workforce, fast pace, future teachers, modern 
requirements, sectors of the economy, demand and approach.
Bugun respublikamizda mehnat bozoriga kirib borayotgan yigit – qizlarni arzon ishchi 
kuchi sifatida emas, aksincha, salohiyati yuksak, raqobatdosh kadrlar qilib yetishtirish 
bizning o’z oldimizga qo’ygan maqsadlarimizdan biridir. Globallashuv sharoitida bo’lajak 
o’qituvchilarda ta’lim shaxsni har tomonlama voyaga yetkazish, unda komillik va malakali 
mutaxassisga xos sifatlarni shakllantirishda muhim o’rin tutadi. Bugungi tezkor davr 
talabalarni ham qisqa muddatda va asosli ma’lumotlar bilan qurollantirish, ular tomonidan 
turli fan asoslarini puxta o’zlashtirilishi uchun zarur shartsharoitlarni yaratishni taqozo 
etmoqda. Bugungi kunda pedagogik oliy o’quv yurtini bitirish arafasida turgan har bir 
mutaxassis qo’liga diplom olgach, qachon, qayerda va qanday qulayliklar evaziga mehnat 
faoliyatini boshlashini yaxshi bilishi kerak. Shundagini ular o’z kelajakiga ishonchi 
mustahkamlanadi. Kelajakka bo’lgan ishonchi bo’lajak o’qituvchilarni pedagogik ishonchli 
pozitsiyaga ega bo’lishiga zamin yaratadi.

---

МУҒАЛЛИМ ҲӘМ ҮЗЛИКСИЗ БИЛИМЛЕНДИРИЎ
66
Ma’lumki, bugungi kunda pedagogika oliy ta’lim muassasalari o’ziga xos 
xususiyatlaridan kelib chiqib, talabalarni zamon talablariga mos ravishda shakllantirish 
uchun aniq manzilli loyihalar, dasturlarni hayotga tatbiq etmoqda. Mutlaqo yangicha talab 
va yondashuv asosida olib borilayotgan ishlar mavjud pedagogik resurs va imkoniyatlaridan 
oqilona foydalanish bo’lajak o’qituvchilarda kasbiy barqarorlikni shakllantirish maqsadini 
ko’zlaydi.Shu sababli prezidentimizning qarori bilan oliy ma’lumotli kadrlarni tayyorlash 
va ularning qo’nimligini ta’minlashning maqsadli mezonlarini shakllantirish, bo’lajak 
o’qituvchilarning o’zlari tanlagan ixtisoslik yo’nalishlariga oid joriy etilayotgan 
dasturlarning talab va ehtiyojlari, iqtisodiyot tarmoqlari hamda hududlarni kompleks 
taraqqiy toptirish istiqbollarini inobatga olgan holda kasbiy barqarorlikni shakllantirish 
tizimni yanada takomillashtirish ustuvor vazifalar sifatida belgilandi.
Zamonaviy ta’lim tizimida o’zgarishlar tez – tez ko’zga tashlanib turmoqda. Bunday 
o’zgarishlar qatoriga ta’lim sifatiga qo’yilayotgan talablar, yoshlarga qaratilayotgan e’tibor, 
o’qitish shakllarining o’zgarishlari, ta’lim tizimiga yangi lavozimlarning joriy etilishini 
misol tariqasida keltirishimiz mumkin. Bunday o’zgarishlar bo’lajak o’qituvchilarga o’ziga 
xos imkoniyachtlar va talablarni qo’ymoqda. Bugungi kunda ta’lim siyosatidagi bosh 
masala malakali, har tomonlama kamol topgan insonni tarbiyalash, bo’lajak o’qituvchilarni 
zamonaviy talablar doirasida mehnat bozoriga tayyorlashdir. Ta’limning kasbiy jihatdan 
ahamiyati bo’lajak o’qituvchilarning kasbiy tayyorgarligi bilan aniqlanadi. Pedagogika oliy 
ta’lim muassasalarida o’qiyotgan bo’lajak o’qituvchilar o’z yo’nalishlariga mos fanlarni 
bilishlari bilan bir qatorda chet tillarini, axborot texnologiyalarini mukammal egallab borish 
jarayonlarida, pedagogik tendensiyalar inobatga olgan holda pedagogik faoliyatga tayyor 
bo’lishi kerak.
Yosh avlodlarning insonning kasbiy rivojlanishi zamonaviy sharoitda boshqacha 
ko’rinishda amalga oshirilmoqda. Bo’lajak o’qituvchilar o’z kasbida barqaror faoliyat olib 
borishlari uchun kasbni tushunish, uning maqsadlari, vositalari va usullari bilan bog’liq. 
Shuning uchun ham bugungi kundabo’lajak o’qituvchilarda tarbiyalanishi kerak bo’lgan 
turli xil kasbiy qadriyatlar to’plami shakllantirilmoqda .
Bo’lajak o’qituvchilarni pedagogik faoliyatga tayyorlash jarayonlarida bu kasbning 
jamiyatda tutgan o’rni hakida tizimli tushuntirish ishlarini olib borildi. Bunda talabalarga 
pedagogik faoliyatda vaziyatni to’g’ri baholay olmaslik, pedagogik jihatdan to’g’ri qaror 
qabul qila olmaslik, mas’uliyatni o’z zimmasiga olishni istamaslik ertangi kunda kasbda 
barqaror faoliyat olib borishiga to’sqinlik qilishini tushuntirilib borildi.
Bugungi kunda pedagogika institutlari va universitetlarida tahsil olayotgan bo’lajak 
o’qituvchilarni kasbiy faoliyatga tayyorlashda quyidagilarga e’tibor qaratilsa maqsadga 
muoffiq bo’lar edi. Bular:
–
bo’lajak o’qituvchilarni umumta’lim maktablarida o’qiyotgan davrlaridan boshlab 
tanlanishi.
– maqsadli ta’lim byudjet grantini to’laqonli yo’lga qo’yilishi.
–
fanlarni yaxshi o’zlashtirmagan talabalar bilan ishlash tizimini tubdan o’zgartirish
–
ma’ruzaga kirayotgan talabar soni 50 nafardan oshmaslik
– guruhlarni 20 nafardan ko’p bo’lmagan tarzda shakllantirish.
– guruhlarni turli bilim darajasidagi talabalar bilan shakllantirimaslik. 
– baholash tizimini tubdan isloh etish.
Bo’lajak o’qituvchilarda kasbiy barqarorlikni shakllantirib borish bo’lajak o’qituvchi 
shaxsinihar tomonlama yetuk mutaxassis sifatida rivojlanishinitalab qiladi. Shuning 
uchun ham pedagogik tizimning har bir qismini alohida amalga oshirish uncha natija 
bermasligini e’tirof etgan holda yaxlit tizimda ishlash samarali bo’ladi. Demak, bo’lajak 

---