Turizmda axborot texnologiyalari

250

---

"■““ St
= = &
t
«мш >мй
I
i
:•
s
—
<—►
Veb-sahifalami yaratishda oddiy dasturlardan foydalansa ham 
bo‘ladi, masalan, ’’Блокнот” matn redaktoridan. Faqatgina hujjatni 
shakllantirishda maxsus texnologiyalardan foydalanish zarur 
bo'ladi. Albatta, maxsus Macromedia HomeSite, Dreamweaver 
MX kabi redaktorlardan foydalanish maqsadga mufoviq bo'ladi. 
Veb-sahifani yaratishda HTML-hujjatni asos qilib oladigan 
bo‘lsak, unda uning tuzilishi bilan tanishib olamiz.
Shunday qilib, veb-sahifa- HTML formatidagi hujjat bo‘lib va 
u quyidagi berilgan elementlardan iborat bo‘lishi mumkin:
• matn;
• matnni formatlash kodlari;
• sarlavhalar;
• ro‘yxatlar;
• jadvallar;
• ajratish chiziqlari;
• chizmalar, animatsiya va tovushlar;
• boshqa Web-sahifaga muroj aatnomalari;
• bayroqchalar, matnli maydonlar va ochiladigan ro‘yxatlar;
• va boshqalar.

---

Intemetda navigatsiya deyilganda, unda qanday qilib saytlami 
ko‘rib olish mumkinligi tushuniladi. Buning uchun maxsus 
dasturlar yaratilgan, ulaming umumiy nomi “Browser”. Ushbu 
brauzerlarga hozirgi kunda quyidagilar kiradi Opera, Mozilla, 
Intemet Explorer, Yandex, Google Chrome va boshqa dasturlar.
“Web Browser” inglizcha so‘z boiib, “vebni ko‘zdan 
kechiruvchi” , “vebni ko‘rib chiquvchi” ma’nolarini beradi.
Intemet tarmog'ida foydalanuvchilarga tarmoq resurslaridan 
erkin foydalanish imkoniyatini berish uchun Web-serverlar 
quriladi. Bunday serverlarda Intemetda taqdim etilgan axborotning 
katta qismi jamlanadi. Foydalanuvchining ixtiyoriy axborotni olish 
tezligi bunday serverlami qanday qurishga bogiiq.
Web-texnologiyasining hozirgi kunda brauzeriar deb ataladi- 
gan axborotni ko'rish uchun moijallangan o'ndan ortiq turli 
vositalar mavjud. Bunda brauzerga yuklangan veb-sahifadagi 
giperbogianishga sichqoncha ko'rsatkichi bilan bosilsa, avtomatik 
ravishda ushbu bogianishda ko'rsatilgan sahifa brauzerga 
yuklanadi. Bunday hollar hech qanday sahifaning manzilini kiritish 
shart emas, chunki giperbogianish barcha kerakli ma’lumotga ega 
hisoblanadi. Brauzer web-sahifada HTML teglarini topib, ular 
talabi bo'yicha ma’lumotni ekranga chiqaradi. Teglaming o‘zi esa 
ekranda aks ettirilmaydi.
Veb-brauzer - (yana boshqacha nomi “ Veb-sharhlovchi”) 
gipermatnni o‘qish, veb-resurslarda navigatsiyalash va ko‘rib 
chiqish dasturi boiib, uning quyidagi imkoniyatlari mavjud:
- veb-sahifani yuklash;
- sahifalararo o'tishlami amalga oshirish;
- audio va video maiumotlami qayta chiqarish;
- tarmoqning boshqa kompyuterlari bilan ulanishni o'matish;
- serverlarga so'rovlami yuborish;
- tarmoqni boshqa foydalanuvchilari bilan muloqotini tashkil 
qilishvab.