Бағдарламасы негізінде оқытуды көздейді. Оқулықтың жазылуында

Тіктөртбұрыш және квадраттың периметрі 
Төртбұрыштар түрлі көрінесте болады: 
Барлық бұрыштары тік болған төртбұрыш тіктөртбұрыш деп 
аталады.А,В,С,D нүктелері АВСD тіктөртбұрыштың ұштары, АВ, ВС, СD, 
AD кесінділері оның қабырғалары. АВ мен СD және АD мен ВС қарама-
қарсы қабырғалары, АВ және ВС (немесе АВ және АD) қабырғалар көрші 
қабырғалар деп атадлады. ВС және СD (немесе AD және CD) қабырғалары да 
көрші қабырғалар саналады. 
1. Қабырғалардың ұзындығы 4 см және 5 см болған тіктөртбұрышты сыз. 
Көрші қабырғалардың қосындысы мен периметрін есепте. 
2. Қабырғаның ұзындығы: а) 3 см; ә) 4 см болған квадрат сыз. 
Периметрін есепте.
3. Квадраттың қабырға ұзындығы: а) 5 см; ә) 10 см; б) 10 см; в) 12 см; г) 
15 болса, оның периметрін тап. 
4.Тіктөртбұрыштың қабырғаларының ұзындығы: 
а) 30 см және 20 см; 
ә) 5 см және 10 см;
в) 6 см және 8 см болса, оның периметрін есепте. 
5. а+b – тікбұрыш көрші қабырғаларының қосындысы, P=2*(a+b)-
периметрі. 
Тіктөртбұрыштың периметрі оның көрші қабырғаларының 
ұзындықтарының қосындысынан екі есе үлкен. 
Мысалы, қабарғалардың ұзындықтары 3 см және 5 см болғанда 
тіктөртбұрыштың периметрі 
P=2(3+5)=2*8=16(см) 
немесе P=2*3+2*5=6+10=16(см) сияқты есептледі. 
3+5=8 (см) – тіктөртбұрыш көрші қабырғаларының ұзындығының 
қосындысы, P=2*8=16(см) – оның периметрі. 
6. Тіктөртбұрыш көрші қабырғалары ұзындықтарының қосындысы 19 
см. Сол тіктөртбұрыштың периметрін тап.
7. Тіктөртбұрыштың периметрі 64 см, бір қабырғасы екеншісінен 3 есе 
ұзын. Оның қабырғаларын тап. 
8. Тіктөртбұрыштың периметрі 36 см, бір қабырғасы екеншісінен 2 есе 
қысқа. Оның қабырғаларын тап. 
9. Тіктөртбұрыштың бір қабырғасының ұзындығы 10 см. Ал екеншісі 
одан 5 есе ұзын. Оның периметрін тап. 
10. Қабырғасының ұзындығы 4 см болған квадраттың жанына тағы 
сондай 2 квадрат қой. Пайда болған тіктөртбұрыштың периметрін есепте. 

---

176 
11. Тіктөртбұрыштың қабырғаларының ұзындығы 9 см және 15 см. 
Периметрі сол тіктөртбұрыштың периметріне тең болған квадраттың 
қабырғасын тап. 
Барлық қабырғасы тең болған тіктөртбұрыш квадрат деп аталады. 
Квадраттың периметрі P=a+a+a+a=4a болады. 
КLMN – квадрат (суретке қара). Мысалы, қабырғасы 3 см болған 
квадраттың периметрі P=4*3=12(см) болады. 
12. Қабырға ұзындықтары 4 см және 6 см болған 2 тіктөртбұрышты 
қатар және бір-бірінің үстіне қою мүмкін. Пайда болған жаңа 
тіктөртбұрыштың периметрін жеке-жеке есепте. 
13. а) a+b=10 болса, кестені толтыр. Қай жағдайда a*b көбейтенді ең 
үлкен мәнге ие болады?
а 
1 
7 
9 
b 
7 
6 
5 4 
2 
a+b 
10 
10 
10 
10 
10 
а*b 
16 
24 
24 
16 
14. Квадраттың периметрі: 
а) 40 см; ә) 100 см; б) 60 см; в) 72 см болса, оның қабырға ұзындығын 
тап. 
15. Тіктөртбұрыштың негізгі 
ұзындығы 3 см 5 мм, ені 2 см 5 мм. 
Оның периметрін тап. 
16. Тіктөптбұрыштың көрші 
қабырғаларының ұзындықтарының 
қосындысы 10 см 8 мм. Оның 
периметрін тап. 
17. Квадраттың қабырғасы 
ұзындығы: а) 4 см 5 мм, б) 3 см 8 мм. 
Оның периметрін тап.
18. Тіктөртбұрыштың негізгі ұзындығы 6 см 5 мм, ені 8 см 5 мм. 
Периметрі сол тік төртбұрыштың периметріне тең болған квадраттың 
қабырғасының ұзындығын тап.