114
boʻlsa, ramkaning aylanish chastotasini aniqlang.
Ramkaning yuzasi
S=200
cm
2
, oʻramlar soni
N=40
. Aylanish oʻqi magnit maydon induksiya vektoriga
perpendikulyar.
736.
Zanjirda
R
qarshilikli rezistor,
C
sigʻimli kondensator va
L
induktivlikli
gʻaltak ketma-ket ulangan. Zanjirda
i=I
m
cosωt
oʻzgaruvchan tok oʻtmoqda.
Zanjirning har bir elementidagi va butun zanjirdagi kuchlanishning amplituda
qiymatini aniqlang. Zanjirdagi kuchlanish qanday qonun boʻyicha oʻzgaradi?
737.
Zanjirda
R
qarshilikli rezistor,
C
sigʻimli kondensator va
L
induktivlikli
gʻaltak ketma-ket ulangan. Zanjirga
u=U
m
cosωt
qonun
boʻyicha
oʻzgaruvchan kuchlanish qoʻyildi, bu yerda
U
m
– berilgan oʻzgarmas kattalik,
ω
esa keng chegaralarda erkin oʻzgarishi mumkin.
I
m
tok
kuchining
amplitudasi va rezistordagi
U
mR
kuchlanish amlitudasining
ω
siklik chastotaga
bogʻliq grafigi qanday koʻrinishda boʻladi?
738.
Zanjirda
R=1,0 kOm
qarshilikli rezistor,
C=1,0 mkF
sigʻimli kondensator va
L=0,50 H
induktivlikli gʻaltak ketma-ket ulangan. Chastotaning
ν
1
=50 Hz
va
ν
2
=10 kHz
qiymatlari uchun zanjirdagi
x
c
sigʻim qarshilik,
x
L
induktiv
qarshilik va
Z
toʻla qarshilikni aniqlang. Chastotaning qanday qiymatida
zanjirda rezonans kuzatiladi?
739.
Oʻzgaruvchan tok zanjiriga
R
qarshilikli rezistor,
C
sigʻimli kondensator va
L
induktivlikli gʻaltak ketma-ket ulangan. Zanjirdagi tok kuchining amplitudasi
I
m
ga teng. Bir davr davomida zanjirning har bir
elementi istemol qiladigan
oʻrtacha quvvatni aniqlang. Kondensator va gʻaltakni ideal deb hisoblang.
740.
Oʻzgaruvchan tok zanjiriga rezistor, kondensator va gʻaltak ketma-ket
ulangan. Butun zanjir istemol qiladigan
P
oʻrtacha quvvatni
I
tok kuchi va
U
kuchlanishning ta’sir etuvchi qiymatlari orqali ifodalang. Tok kuchi va
kuchlanish tebranishlari orasidagi faza siljishi
φ
ga teng.
741.
Oʻzgaruvchan tok zanjiridagi birinchi
va ikkinchi voltmetrlarning
koʻrsatishlari
U
1
=12 V
va
U
2
=9 V
. Uchinchi voltmetrning koʻrsatishi qanday
(rasmga qarang)?
742.
Oʻtkazgich sim
R=30 Om
aktiv qarshilikka va
L=0,127 H
induktivlikka ega.
Agar sim
ν
1
=50 Hz
chastotali oʻzgaruvchan tok tarmogʻiga ulangan boʻlsa,
simning toʻla qarshiligi hamda tok kuchi va kuchlanish orasidagi faza siljishi
qanday?
ν
2
=400 Hz
chastotali oʻzgaruvchan tok tarmogʻiga ulansachi?
743.
Gʻaltakka 30 V doimiy kuchlanish qoʻyilganda tok kuchi 1,0 A boʻldi. 30 V
kuchlanishli oʻzgaruvchan tok qoʻyilganda esa tok kuchi 0,60 A boʻldi.
Gʻaltakning induktivligi qanday? Gʻaltakdan oʻzgarmas va oʻzgaruvchan tok
oʻtganda qanday quvvat ajraladi? Oʻzgaruvchan tok chastotasi 50 Hz.
744.
ν=50 Hz
chastotali oʻzgaruvchan tok tarmogʻiga lampochka,
C=20 mkF
sigʻimli kondensator va gʻaltak ketma-ket ulandi. Oʻzaksiz gʻaltakning
115
induktivligi
L
1
=50 mH
, oʻzak toʻliq kiritilganda esa
L
2
=1,5 H
ga teng.
Gʻaltakka oʻzak kiritilganda lampaning choʻgʻlanishi qanday oʻzgaradi?
745.
ν=50 Hz
sanoat chastotasidagi oʻzgaruvchan tok tarmogʻiga lampochka,
C=10 mkF
sigʻimli kondensator va
L=0,50 H
induktivlikli gʻaltak ketma-ket
ulandi. Agar kondensatorga huddi shundan ikkinchi
kondensator parallel
ulansa, lampaning choʻgʻlanishi qanday oʻzgaradi? Uchinchisi ulansachi?
746.
Yonish kuchlanishi
U=156 V
boʻlgan neon lampa
220 V, 50 Hz
tarmoqqa
ulandi. Lampaning chaqnash (yonib-oʻchish) chastotasini aniqlang.
747.
Oʻzgaruvchan tok kuchining
I
ta’sir etuvchi qiymatini aniqlang (rasmga
qarang).
748.
Rasmda maktab laboratoriyasida ishlatiladigan oddiy toʻgʻrilagichning
sxemasi koʻrsatilgan. Kondensator sigʻimi
C=500 mkF
,
rezistor qarshiligi
R=1,0 kOm
. Toʻgʻrilagich chiqishidagi
U
chiq
kuchlanishning mumkin boʻlgan
maksimal qiymati qanday? Diod qanday teskari kuchlanishga chidashi kerak?
749.
Maktab transformatori tarmoqqa ulandi. Ikkinchi chulgʻamiga nagruzka
ulandi. Transformator oʻzagining yuqori qismi olib tashlansa, birinchi va
ikkinchi chulgʻamdagi tok kuchi qanday oʻzgaradi (rasmga qarang)?
741-masalaga.
748-masalaga.
747-masalaga.
116
750.
Nima uchun reostatning bir-ikki oʻrami oʻzaro qisqa
tutashib qolishi xavfli
emas, transformatorda esa chulgʻamning bir oʻramigina qisqa tutashishi uni
ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin?
751.
Kuchlanishni
U
1
=220 V
dan
U
2
=42 V
gacha pasaytiruvchi transformatorning
halqasimon berk oʻzagidan uchlari voltmetrga ulangan sim oʻtkazildi.
Voltmetrni
U=0,50 V
kuchlanishni koʻrsatdi. Transformator chulgʻamlari
nechta oʻramdan iborat?
749-masalaga.
753-masalaga.
752.
Transformator kuchlanishni 220 V dan 42 V gacha pasaytiradi. a) Qaysi
chulgʻamining simi yoʻgʻonroq boʻladi? b) Transformatorni 100 V li doimiy
kuchlanish tarmogʻiga ulash mumkinmi? c)
Transformatorni birinchi
chulgʻamining oʻzagini olib tashlagan holda 220 V li oʻzgaruvchan
kuchlanish tarmogʻiga ulash mumkinmi?
753.
Ikkita bir xil ideal transformator chulgʻamlari
N
1
=200
va
N
2
=600
oʻramlarga
ega (rasmga qarang). Ular har xil chulgʻamlari orqali ketma-ket ulandi va
U=200 V
kuchlanishli oʻzgaruvchan tok manbaiga ulandi. A va C nuqtalar
orasidagi
U
AC
kuchlanishni aniqlang.
