Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

3-masala. 
Uy muzlatkichida muz tayyorlashda suvni 277° dan 273° K gacha 
sovutish uchun 5 minut vaqt kerak boʻldi. Uni muzga aylantirish uchun esa yana 1 
soat 40 minut kerak boʻldi. Bu berilganlardan foydalanib muzning solishtirma 
erish issiqligini aniqlang. 
Yechish.
Suvni sovutish boʻyicha ma’lumotlardan muzlatkichning ish 
unumdorligini (ya’ni birlik vaqtda muzlatkich suvdan oladigan issiqlik miqdori) 
aniqlash mumkin: 
cm T
Q
t


. 

---

52 
Bunda m – suvning massasi, c – uning solishtirma issiqlik sigʻimi, t – suv ΔT 
ga soviguncha ketgan vaqt. 
t
1
vaqt davomida suv muzlashida muzlatkich undan Qt
1
ga teng issiqlik oladi. 
Boshqa tomondan bu issiqlik miqdori λm ga teng, bunda λ – muzning solishtirma 
erish issiqligi. Shunday qilib, 
1
1
1
Qt
cm Tt
c Tt
m
mt
t






. 
Bu formulaga qiymatlarni qoʻyib, λ=3,34·10
5
J/kg ni topamiz. 
4-masala.
Avtomobil shinasi kamerasiga havo damlovchi nasos har bir taktda 
atmosferadan 
h=10 cm
ustun va 
d=10 cm
diametrli silindriga havo soʻradi. Agar 
bir takt uchun 
t
1
=1,5 s
vaqt ketsa, 
V=6 l
hajmli shina kamerasini 
p=0,5 MPa
bosimgacha havo damlash uchun qancha vaqt ketadi? Kameradagi boshlangʻich 
bosim 
p
0
=0,1 MPa
. 
Yechish.
Avtomobil shinasi kamerasini p bosimgacha damlash vaqtini topish 
uchun bir takt uchun ketgan t
1
vaqtni n taktlar soniga koʻpaytirish kerak: 
1
t
nt

. 
Nasosning ishchi silindri hajmi 
2
0
4
d
V
hS
h



. Bir taktdan keyin 
kameradagi posim Boyl-Mariott qonuni boʻyicha 
0
0
1
p V
p V

boʻladi. Kameradagi 
havoning bosimi taktlar soni ortishi bilan ortib boradi, shuning uchun bu bosim n 
marta soʻrilgan havo bosimi va dastlabki bosimlar yigʻindisiga teng boʻladi: 
0
1
p
p
np


. 
Demak, bu bosim 
0
0
0
p V
p
p
n
V


boʻladi. Taktlar soni esa 




0
0
2
0
0
0
4
V p
p
V p
p
n
p V
d p h





. 
Demak qidirilgan vaqt: 
1
2
0
4
1
46 s.
Vt
p
t
d h p




 



