Pedagogikasi

T a b ib   v a   ilon 
haqidagi  rivoyatda  esa,  tilning  zahri  ilon  zahridan 
ham  dahshatliroq  ekanligi  haqida gap ketadi:
Tabib  bir  bem orni  davolash  uchun  ilon  izlab  topadi.  Shunda  ilon 
undan  so 'ray d i:  -  Sen  meni  oMdirib,  zahrim  bilan  bir odam ning  hayotini 
saqlab qolm oqchi  b o ‘lyapsan,  to ‘g ‘rimi?
Tabib:  - T o ‘g ‘ri,  - debdi.
-   Endi  quloq  sol,  -  debdi  ilon.  -   Bekor  qilyapsan,  bem or  m ening 
zahrim   bilan  tuzalm aydi.  A gar biz  chaqqanim izda  tuzalar edi.  Uni  d o ‘sti 
chaqqan.  O dam ning zahrini  ilonning zahri  y o ‘q  qila olm aydi.  Bilasanmi, 
O lloh  bizni  shunday  sovuq,  yerda  sudralib  yuruvchi  qilib  yaratdi,  q o ‘l- 
oyoq  ham ,  insonlar  kabi  aql  ham  bermadi.  Am m o  biz  ilonlar  bir- 
birimizni  chaqm aym iz.  Siz  insonlarga  esa  aqlga  q o ‘shib  butun  borliqni 
berdi.  Shunda  ham   noshukurchilik  qilib,  bir-biringizni  chaqasizlar,  - 
debdi.  T abib  ilonni  q o ‘yib  yuboribdi.  H aqiqatdan  ham   bemorni  o ‘z 
d o ‘sti  haqoratli  so ‘zlar bilan  chaqqan  ekan,  hech  qanaqa dori  kor qilmay 
olam dan  o ‘tibdi.  B em om ing  d o ‘sti  tishi  bilan  emas,  tili  bilan,  zahar- 
zaqqum   gaplar bilan chaqib,  boshiga yetgan.
R ivoyatning  m a’nosiga  uyg‘un  keluvchi  xalq  maqollari  tili  bilan 
aytganda:
-  Til  borki,  bol  keltiradi,  til  borki  balo  keltiradi;
-  Ilonning zahri  ketsa ham,  so ‘zning zahri  ketmas.
X alq  pedagogikasi  m anbalariga  kiradigan  diniy  ta ’lim otlarda  ham 
so ‘zlashish  odobi,  nutq  madaniyati  haqida  ju d a  k o ‘p  m isollar,  pand  va 
o ‘gitlar  m avjud.  M asalan,  «Islom da  m uloqot  odobi»53  kitobida  nutq 
odobi  quyidagi  tartibda  ifoda etiladi:
1.  Insonlar  o ‘rtasidagi  so'zlashu v  to ‘g ‘rilikka  va  haqiqatga  y o ‘g ‘- 
rilgan, y o lg ‘on,  safsata,  xom hayollardan  uzoq  bo ‘lishi  kerak.
2.  Islom   ta ’lim otida  tortishuvlarga  barham   berish  uchun  aniq  dalil, 
hujjat 
bilan 
gapirish 
talab 
etiladi 
ham da 
tortishuv 
m avzuida 
tom onlarning bir-biriga haqiqatni  aytishlari  lozim ligi  uqtiriladi.
Im om   G ’azzoliy  «Ihyo  ulum ud-din»  kitobida  «B ahslashayotganlar 
xatoni  aniqlab,  haqiqatga  intilishlari  lozim.  Raqibini  dushm an  emas,
' 2