• Vaqti bem ahalda, qorong‘ida y o ‘lga chiqqan yoMovchi
«non
ham roh b o ‘lsin, yom on k o ‘zdan, ins-jinsdan asrasin», - deya doimo
yonida non olib yurgan.
• «N ondek aziz bo'lgin»,- deb m om olarim iz duo qilishadi.
Ijtim oiy aham iyatga ega b o ‘lgan m uhim an ’anaviy tartiblardan biri
- ustozlarning shogirdlarga fotiha berish m arosim idir. Bu m arosim
barcha kasblarda deyarli bir xil o ‘tgan. Shogirdlikka, odatda bolani
yoshlikdan (8-10, ayrim paytlarda 6-7 yoshlarda) ota-onasi m uayyan
ustaga topshirib: «G o‘shti sizniki, suyagi bizniki», degan ibora bilan,
y a ’ni butun taqdiri ustoz q o ‘lida, nim a qilsa ixtiyori o ‘zida, deb
qoldiradi. Y igit kasbini o ‘rganib, o ‘zi mustaqil ravishda m ahsulot
tayyorlash darajasiga yetganda ota-onasi (yetim bo‘lsa, ustaning o ‘zi)
fotiha ziyofatini o ‘tkazish shart bo ‘lgan. M asalan, etikd o‘z yoki
m ahsido‘z shogird ustalikni to ‘liq egallab olganligini isbotlash uchun bir
ju ft poyabzalni tikib bozorga chiqaradi. Bozorda etikdo‘zlar kalantari
(oqsoqoli) uning m ahsulotini tekshiradi, yaxshi, bozorbop bo ‘lsa, fotiha
olishga ruxsat beradi, aks holda haydab yuboradi.
Fotiha berish m arosim iga katta ustalar kalantar boshchiligida tak lif
qilinadi. Z iyofatga kasb rahbarlari bilan dom la ham chaqiriladi. Gap -
gashtak tarzida o ‘tkaziladigan o ‘tirishlarda dasturxonga shirinliklar,
m eva-chevalar q o ‘yiladi, issiq ovqatlar tortiladi. Keyin kalantar yangi
sarpolar kiygan shogirdni davraga chaqirib, ustasiga va shogirdiga
shunday m urojaat qiladi: «U sta, siz shogirdingizni boqdingiz, kiyintir-
dingiz, non, tuz va pul berdingiz, shunga rozim isiz?» «Rozim an!» - deb
javob beradi usta. Keyin shogirddan s o ‘raydi: «U staga xizm at qilding,
xizm atingga rozim isan?» «R ozim an!» Shundan key in usta-sliogird
0
‘rtasida suhbat bo ‘lib o ‘tadi.
Shogird
ustasiga qarab:
«K o ‘p
xizm atingizni qildim , k o ‘p tuzingizni yedim, usta rozi b o ‘ling!» Usta
unga javoban: «Urdik, so ‘kdik, koyidik, sen ham rozi b o ‘l», - deydi.
B a’zan ayrim ustalar im tihonga o ‘xshash savol-javoblar o ‘tkazgan.
M arosim yakunida shogirdga ustalikka fotiha beriladi, shogird o ‘z
ustasiga, kalantarga, im koniyati b o ‘lsa hurmatli katta ustalarga ham
sarpo kiygizadi. Ayrim kasblarda usta o ‘z shogirdlariga b a'zi ish
qurollarini hadya qiladi.22
Bunday urf-odatlar, m avsum iy va bayram m arosim lari, xalqim iz
orasida keng tarqalgan. Jum ladan, bahoriy tengkunlikda «N avro‘z»
bayram i (21-22 mart), kuzgi tengkunlikda «M ehrjon» bayrami (22
Do'stlaringiz bilan baham: