Microsoft Word Foydali qazilma end doc

37-§. Mineral shifobaxsh suvlar 
 
Inson organizmiga shifobaxsh ta’sir etuvchi yerosti suvlariga 
«mineral shifobaxsh suvlar» deyiladi. Shifobaxsh suvlarning eng kam 
umumiy minerallashishi miqdori davlat standartlari bo‘yicha 2 g/l dan 
kam bo‘lmasligi va ayrim elementlarning miqdori quyidagi ko‘r-
satkichdan oshmasligi kerak (mg/l ): ammoniy – 2,0; nitratlar – 2,0; 
vanadiy – 0,4; simob – 0,02; qo‘rg‘oshin – 0,3; xrom – 0,5; uran – 0,5; 
radiy – 5–10
–10
 g/l; margimush – 3,0; ftor – 3; organik moddalar – 30 
mg/l. 
Ayrim yerosti suvlari konlarida minerallashish miqdori 20–30 
g/l gacha, tuz miqdori esa 150 g/l gacha (o‘ta sho‘r) bo‘lishi mumkin. 
Mineral shifobaxsh suvlar harorati 20 °С dan 50 °С gacha bo‘lishi 
mumkin. 
Tarkibi, xossalari va davolash ahamiyati bo‘yicha shifobaxsh 
suvlar quyidagi guruhlarga: 1) karbonat angidridli; 2) oltingugurt-vo-
dorodli; 3) brom va yodli; 4) radioaktiv; 5) temirli; 6) margimushli 
suvlarga ajratiladi. 
O‘zbekiston hududida 150 ga yaqin mineral shifobaxsh suvlar 
konlari aniqlangan va har tomonlama o‘rganilgan. Ular joylashgan 
yerda sanatoriy, kurort va dam olish oromgohlari qurilgan. Shifobaxsh 
suvlar yurak-tomir, suyak-bo‘g‘in, teri, asab kasalliklarini davolashda 
keng va samarali foydalaniladi. 
Karbonat angidritli shifobaxsh suvlar asosan Farg‘ona vodiysi-
ning janubi-g‘arbiy qismida keng tarqalgan. Ular bir vaqtda temirli 
ham hisoblanadi. Temir miqdori 40–66 mg/l ni tashkil etadi. Bunday 
konlarga Farg‘ona vodiysidagi Arkarshur, Shilbelli, Konturobe, Qora-
g‘ulja kabilar kiradi. Temirli shifobaxsh suvlarga Turkiston tog‘ tiz-
masidagi Qoraqishloq, Fan kabilar kiradi. 
Oltingugurt-vodorodli shifobaxsh suv konlari Farg‘ona vodiysi-
da: Chimiyonda, Andijonda, Polvontoshda, Olamushukda, Shorsuvda, 
Xartumda, Surxondaryoda Uchqizil, Xaudag, Kokayti, Lalmikor, Jay-
ronxonada.  
Brom va yodli shifobaxsh suv konlari Namangan, Qo‘qon sha-

---

 
114
harlarida, Chortoq qishlog‘ida joylashgan bo‘lib, ular asosida kurortlar 
qurilgan. 
Radioaktiv suvlar asosan radiy elementining parchalanishidan 
hosil bo‘lgan radon bilan boyigan suvlardir. Bunday suvlar Angren 
daryosi yuqori oqimida Arashonbuloq, Farg‘onada Shohimardon, 
Baxcha, Kattaqo‘rg‘onda Ulus konlarida mavjud. 
Margimushli suvlar O‘zbekiston hududida yo‘q. Ammo margi-
mush uchraydigan foydali qazilma konlar hududida shunday suvlar 
tarqalgan deb hisoblanadi. Shunday istiqboli hududlardan biri – Tosh-
kent viloyati Burchimullo qishlog‘ida joylashgan Ustarasay vismut 
koni hisoblanadi.