Microsoft Word Foydali qazilma end doc

39-§. Sanoat suvlari 
 
 
Sanoat miqyosida tarkibidan foydali elementlar ajratib olish 
mumkin bo‘lgan suvlar «sanoat suvlari» deyiladi. Hozirgi vaqtda yer-
osti suvlaridan yod, brom, osh tuzi, bor, litiy, rubidiy, germaniy, uran, 
volfram kabi elementlarni ajratib olish yo‘lga qo‘yilgan. O‘zbekis-
tonda bunday yerosti suvlari konlari Farg‘ona, Qashqadaryo, Dehqon-
obod, Surxondaryo artezian basseynlarida ko‘plab uchraydi. Farg‘ona 
artezian basseynida, ayniqsa yod va bromli suvlar konlari juda ko‘p 
joylashgan. Bunday suvlar favvora bo‘lib, sutkasiga 1000 m
3
 suv oti-
lib chiqadi. Yod miqdori 20–30 mg/l, harorati 40–70 °С. Ular asosan 
yura, bor, paleogen yotqiziqlari qatlamlari orasida joylashgan. 
Bu suvlar, asosan, o‘z tarkibida neft hosil bo‘lishi uchun xizmat 
qiladigan organik moddalarning tog‘ jinslarida erishidan paydo bo‘la-
di va neft va gaz konlari hududida uchraydi. 
Qashqadaryo, Dehqonobod va Qoraqum artezian basseynlarida 
neft va gaz uchun burg‘ilangan chuqur (2000–3000 m) quduqlardan 
favvora bo‘lib kuchli mineralashgan suvlar otilib chiqqan. Bu 
suvlarning har 1 litrida 450–550 g tuz hamda katta miqdorda yod, 
brom, bor, stronsiy, kaliy bor. Debiti 1000 sut/m
3
. Masalan, Zevardi 
(Qashqadaryo) qudug‘idan har sutkada yerosti suvlari bilan CaCl – 
1800 t, NaCl – 250 t, MgCl – 900 t, brom – 9 t, KCl – 400 t, yod – 
100 kg chiqadi. 
Uchqizil, Xaudag, Kokayti, Lalmikor konlarida ham yod 10–30 
mg/l, brom – 90–350 mg/l miqdorda uchraydi. Termal suvlar asosida 
O‘zbekistonda kimyo sanoatining yangi sohasi – yod-brom, tuzlar va 
elementlarni ajratib olish sanoatini barpo qilish istiqbolli hisoblanadi. 
  
 

---

 
116