Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Эпидемиологияси ОИВ 
и н ф ек ц и яси эпидем иологи к нук^аи 
н азар д ан а н т р о п о н о з ҳи со б л ан ад и , бу и н ф е к ц и я н и н г ю қин 
м анбаи ф ақ ат 
ОИВ 
ю қтирган одамдир. 
ОИВ 
ю кги рган л арн и н г 
л и м ф о и д ҳуж айралари таш қи муҳитда қуритилганда бир неча

---

278
Оғиз бўш лит шиллиқ қавати ва ла б каса.г,тклари
кунларда вируснинг ф аоллиги йўқолади. Ҳ уж айрадан таш қари
сую қаи кд а одам қон плазм аси қўш илган ҳолатда қуритилга н ­
д а вирус 23-27 да раж а ҳароратда 7 кундан кейин ф аол си зл а- 
нади. С ую қ муҳитда 23-27 дараж а ҳароратда вирус ф аоллиги ни 
15 
кун, 36-37 дараж а ҳароратда эса 11 кун давом и да сақлайди. 
Қ уйиш учун м ўлж алланган қонда вирус йиллар давом ида ф а - 
олли ги н и йўқотм айди, м узлатилган зардобда эса ун и н г ф ао л ­
лиги 10 йилгача сак^ан ад и . О И В д е зи н ф е к ц и ял о вч и моддалар 
ва ультрабинаф ш а нурлар таъсирида тез нобуд бўлади; 56 д а- 
ражадан ю қори ҳароратда вирус ф аол л и ги н и 30 д ақи қадан кей ­
ин йўқотади.
О И В н и н г ю қиш йўллари қуйидагича:
1. Ж инсий йўл (гом о- ва гетеросексуал контакт). Д унёда 70 
% га я қ и н и н ф ек ц и я ж и н си й йўл б илан ю ққан. О И В и н ф ек - 
ц и яс и н и ю к^ирган ки ш и н и н г сп ерм аси , ундаги л и м ф о ц и тл ар
ва м он оц и тл ар, қ и н аж ратм аси ва бачадон б ў й н и н и н г ш и л - 
л и қ аж р а тм ал а р и д а кўп у ч рай д и . А нал ж и н с и й а л о қ а л а р д а
О И В н и н г ю қиш хавф и анча ю қори ҳисобланади. Бу ж и н си й
алоқа вакдида тўғри ичак ш и л л и қ қавати н и н г ш икастлан и ш и
м ум кинлиги билан туш унтирилади, бунда вирус бевосита қонга 
киради. Ш у б илан бирга вирус зарарлан м аган тўғри и ч ак н и н г 
нози к ш и л л и қ қавати орқали ҳам ки ри ш и м ум кин, натиж ада 
у ш и л л и қ ва ш и л л и қ ости қ авати д а ж о й л а ш га н Л ан ге р га н с
ҳуж айраларини зарарлайди. Ж и н си й аъ зо л ар н и н г тери ва ш ил- 
л и к қаватларидаги ярали зарарлан и ш л ар О И В ю қиш хавф ини 
ош иради ва унинг учун кириш дарвозалари ҳисобланади. Ж и н ­
сий аъ зо л ар н и н г яр аси з ш и кастл ан и ш и , шу б илан б и р га б а ­
чадон бўйни ци л и н д рси м он эп и тел и й л ар и н и н г эк то п и яс и \а м
О И В н и ж и н си й йўл б илан ю қиш и учун ш ароит яратади. Ҳ айз 
вакдидаги ж инсий алоқаларда икки ш ерик учун ҳам О И В юқиш 
хавф и ю қори бўлади.
Орал жинсий алоқдларда ҳам инф екция юқиш хавфи мавжуд, 
лекин у анал ва ваги нал алоқаларга нисбатан кам хавфга эга.