Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

М ашғулот ўт адиган жой: 
Ў қув хоналари, поликлиника ва
клиникадаги беморлар.
Талабанинг мустақил иши учун ашёлар: 
Ў қув адабиёт ш ри,
клиникалардаги даволанаётган беморлар касаллик тарихлари.
Мавзунинг асосий мазмуни:
О И Т С эпидемияси ва клиникаси нфекцияси тўғрисида:
Сўнгги 
б о с қ и ч и д а о р т т и р и л г а н и м м у н и т е т т а н қ и с л и г и с и н д р о м и
(О И Т С ) ривож ланадиган одам и м м ун тан қ и сл и к вируси (О И В ) 
қузғатадиган касал л и к — О И В и н ф ек ц и я си , одам ни н г хавф ли 
ю қумли касалли клари д ан биридир.
М аълум ки, О И Т С бутун дунё бўйлаб тарқалган ҳолда пан- 
д е м и я г а а й л а н д и . Ж а ҳ о н С о ғ л и қ н и с а қ л а ш т а ш к и л о т и
(Ж С С Т )н и н г м аълум отларига кўра дунё бўйича О И В ю қтир- 
ганлар сон и 40 м лн.дан ош ди (W H O /U N A ID S /0 5 .1 9 E ). Охирги 
25 йил ичида О И В и н ф ек ц и яси а с та -с е к и н , ам м о тўхтовсиз 
бирлам чи ўчокдар — АКД1 ва М арказий А ф рикадан дунёнинг 
барча м ам лакатларига ки ри б борди.
Б М Т н и н г о з и қ -о в қ а т ва қ и ш л о қ хўж алик т а ш к и л о т л а р и

---

274
Оғиз бўш лит ши.глиқ қават и ва ла б касалликлари
м аълумотлари бўйича 1985 йилдан б ош лаб А ф рика к о н т и н ен - 
тида қ и ш л о қ хўжалигида иш билан банд бўлган 7 м лн. киш и 
О И Т С дан ўлган. Бу та ш к и л о т н и н г ҳисоблари бўйича О И В и н ­
ф ек ц и яси 20 йил давом ида я на 16 млн. қ и ш л о қ хўж алик иш - 
лаб ч и қ ар и ш ход и м л ари н и н г ўлим ига сабаб бўлган.
Э тиологияси 80-й и лл арн и н г б ош ларида О И Т С — бу ф ақат 
гом осексуал и стл ар учунгина хос бўлган к асал л и к д еб гумон 
қи ли н ган . К ей и н ч али к бу касалли к н аф ақат бу гом осексуали- 
стларда, балки бир неча бор қон ва қон м ақсулотларини ол- 
ган киш илар, тарти бси з ж инсий алоқада бўлганлар, гиёҳванд 
м оддаларни и гн а о р қал и қабул қ и л увч и л ар, я ъ н и турли гу- 
ру\даги киш илард а ҳам учраш и м ум кинлиги ан и қл ан ди .
1983 йилда П астер институти (Ф р ан ц и я ) проф ессори и нг- 
л и з рахбарлигида О И Т С н и н г эрта нам оён бўладиган л и м ф а - 
д е н о п а т и я си н д р о м и бўлган го м о с е к с у а л и с т н и н г л и м ф а т и к
тугун и хужайраларидан ретровирус аж ратиб олинди. 1985 йилда 
вирус га О И В — одам им м ун тан қ и сл и к вируси д еб ном б ери л- 
ди. Ретровируслар ои л аси 3 та гурухдан иборат:
1. Онковируслар;
2. Л ентивируслар;
3. М аймун ва одам кўпикли вируслари.
О И Т С касаллиги эп и д ем и яси дастлаб жуда тез ўсиб б о р ­
ди, А Қ Ш аҳолиси орасида ч ал и н и ш хавф и ю қори бўлганлар 
гомо ва бисексуалистларда 72% , гиёҳвандларда 17% кузатил- 
ган. 1% м иқдор эса гем оф илия ва дои м и й қон д он о р л ар и о р а ­
сида қайд қилинди. К асаллик аҳоли орасида, а й н и қ с а , сто м а­
толог, ж арроҳ, О И Т С билан оғриганлар ва ул арнинг кл и н и к, 
лаборатор воси талари б и л ан ал оқада бўладиган ти б б и ё т хо- 
д им лари орасида 3-5 марта кўп учраб, катта хавф туғдирм оқ- 
да. А ҳолининг ти б б и й хизм атга ум умий мурож аат қи л и ш и ва- 
қтида, стом атолог О И Т С бем ори билан те з-те з тўқ н аш и ш и га 
тўғри келади. Ш унинг учун стом атолог бундай бем орларга кас- 
б и й е ту к м утахассис с и ф а т и д а ё н д а ш и ш и ва к а с а л л и к н и н г
к л и н и к белги л ари , ри вож лан и ш м ехан и зм и н и , олдини олиш
ч о р ал ар и н и қўллаш да м ад ан и ятл и м утахассис си ф а т и д а му- 
носабатда бўлиш и шарт.
О И Т С ни HI р е тр о в и р у си кел ти р и б ч и қ а р ад и