Болалар психологияси ва уни ўқитиш методикаси

 

---

 
 
 
 
Олигофрениянинг учала даражасида ҳам тарбиячи ва ўқитувчилар олигофрен 
ўкувчиларни соғлом тешдошлари ҳамда ўхшаш тарздага бошка камчиликлари бор болалардан 
ажрата олишлари лозим. Лекин олигофрениянинг энг енгил даражасини—дебилликни бошка 
ўхшаш аномалиялардан ва соғлом болалардан ажратиб олиш амалда анча қийин бўлади. 
 
 
Олигофрен болалар вазиятни етарли даражада англай олмайдилар, 
хаттиҳаракатларни вазиятга қараб, адекват ўзгартира олмайдилар. Уларда 
ўзўзига ва атрофдагиларга нисбатан танқидий муносабат бирмунча суст 
бўлади. Юқорида кўрсатилган бир қатор камчиликларга қарамай, олигофрен 
болалар билан тўғри ташкил этилган махсус таълим тарбия ишлари 
натижасида дефектологлар уларни мустақил ҳаётга тайёрлаш, ҳунарга 
ўргатиш борасида катта ютуқларга эришмоқдалар. Махсус ёрдамчи меҳнат 
мактабларида таълимтарбия олиб чиққан дебил болалар ҳаётда ўз ўрнини 
топиб, саноат ҳамда қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришнинг турли соҳаларида, 
маиший хизмат сохасида фаол меҳнат қилиб яшамоқдалар.
 
Дебил болалар учун бир катор фаҳмфаросатга оид ҳаракатлар 
етишмаслиги характерлидир. Уларнинг кузатиш, таққослаш, идрок 
қилаёттан нарсаларнинг, воқеаҳодисаларнинг муҳим томонларини 
ажратиб 
кўрсатиш, 
булар 
ўртасидаги 
энг 
оддий 
сабабнатижа 
боғланишларини фаҳмлаб олиш қобилиятлари ривожланмай қолади. 
Дебил, боланинг тафаккури, диққати, сезги ва идроклари, хотираси, 
анализ ва синтез қилиш қобилиятлари ҳам яхши ривожланмаган бўлади. 
 
Д
ебиллик-
ақли пастлик 
олигофрениянинг энт енгил 
даражаси бўлиб, бундай болаларни 
ташқи кўринишига қараб соглом 
тенгдошларидан ажратиб 
бўлмайди. Улар кўпинча ўқишни 
оммавий мактабнинг биринчи 
синфидан бошлайдилару, лекин 
қиска муддат ичида улгурмовчи 
ўкувчилар орасига қўшилиб 
қоладилар. Умуман, зеҳн ва 
фаҳмфаросатга боғлиқ ишларда 
дебил болалар анча қийналади, 
бироқ улар ёрдамчи мактабга ўтиб, 
дастурини ўзлаштириб чиқишса, 
саноат ҳамда қишлоқ хўжалик 
ишлаб чикаришида, маиший 
хизмат сохасида оддий 
турдаги 
меҳнат билан шуғуллана олади.
Имбециллик
-болалар 
хаттоки ёрдамчи мактаб 
дастури бўйича хам таълим 
олиш қурбига қодир 
эмаслар. Улар ижтимоий 
таъминот вазирлиги 
қошидаги болалар 
интернатларида 
тарбияланадилар. Аммо 
умумий ривожланишида 
камроқ орқада қолган 
имбецил болалар, афсуски, 
ёрдамчи мактабларда гоҳо 
учраб туришади. Улар 
ёрдамчи мактаб дастурини