Sultonmurod Olim, Sunnat Ahmedov, Rahmon Qo‘chqorov

Men shu to ‘rt tushuncha ustida fik r yuritdim,
deydi shoir:
Bu to ‘rt nang uza so‘zladim men so‘zug 
0 ‘qisa ochilg‘ay yetig qil ko‘zug.
(So‘zni shu to ‘rt narsa ustida yuritdim,
Uni o ‘qib, tushunilsa, ro‘shnolik bo‘ladi, ko‘zingni och.)
D oston — sof badiiy asar. Bunday deb urg‘u berib aytishimiz 
bekorga emas. Adabiyot tarixida Kaykovusning forsiy tilda yozilgan 
«Qobusnoma»si kabi nasihatnom alar ham , Zahiriddin M uham ­
mad Bobuming «Bobumoma»si singari tarixiy-memorial asarlar ham 
o ‘rganiladi, ulaming ham badiiy ahamiyati katta. Biroq «Qutadg‘u 
bilig» pandona (didaktik) ruhdagi, ta ’lim -tarbiya, odob-axloq 
mavzusiga bag‘ishlangan tipik badiiy asar. Shaxs tarbiyasi, uning 
jamiyatdagi o ‘rni, komillik shartlari, um m i bekorga o ‘tkazmaslik, 
turli ijtim oiy tabaqaga m ansub kasb-kor egalarining axloqiy 
m ezonlari, davlatchilik q at’iyatlari asosiy yo‘nalishga aylangan.
Asar, nasriy ham da she’riy m uqaddim adan tashqari, 71 maxsus 
bobdan tashkil topgan. Boblarda ko ‘proq savol-javob, m unozara 
olib boriladi. Shu tariqa shoir oldiga qo‘ygan masalalarga o ‘z hissiy 
m unosabatini bildirib boradi. K o‘tarilgan m asalalam ing barida 
aynan qanday bilim kisliini baxt-saodat sari yetaklaslii oydinlashadi. 
Bu esa asar nom i naqadar oqilona tanlanganini ko‘rsatadi.
QUTADGU BILIG
(Dostondan parcha)
BEGLIKKA SAZA BOLGUTEK BEG NEKUTEK
KERAKIN AYTUR
(Beklikka loyiq bek qanday bo‘lishini aytadi)
Elig aydi emdi ayitgu so'zim 
Bu yerda muni emdi aytur 
0
‘zum
1
(Elig aytdi: mening so'raydigan so‘zlarim 
Ushbular edi, endi shularni so‘rayman):
1 Asarning eski o'zbek tilidagi asl matnida qanday bo'lsa, shundayligicha, ya’ni tinish 
belgilarisiz berishni lozim topdik, tinish belgilari taijima matnida ishlatildi. — 
Tuzuvchi.

---

To'mtti ara o'qlanin bir bayat 
Uluq bir kichig bir esiz edi at
(Odam bolasini yolg'iz Xudo yaratdi,
Ular orasida ulug‘, kichik, yomon, yaxshi bor).
Biliglik biligsiz chiqay bar ya bay 
Uqushliq uqushsiz otun bir gaday
(Bordir ilmli, ilmsiz, qashshoq va boy,
Uquvli, uquvsiz, nochor va gadoy).
Nekutek kerak beg muni baglasi 
Javi barsa ati ishin ishlasa
(Bularga bosh bo‘lish uchun bek qanday bo'lishi kerak? 
Toki uning ovozasi yoyilsa, ishlariga rivoj bersa).
Etilsa edi qam bayusa budun 
Ati edgu bo‘lsa ul artar budun
(Eli yashnasa hamda xalq boyisa,
Ezgu nom chiqarsa, ulus ko'paysa).
Yumutsa erat bo‘Isa kuchlug alig 
Yuritsa to‘m tuz yetursa bilig
(Lashkar to ‘plasa, qo‘li kuchli bo‘lsa,
To‘g‘ri siyosat yuritsa, bilimga amal qilsa).
Erajin avinsa yesa el uzun 
Butun jan uzulsa yesa ul ajun
(Rohatda yashasa, elga uzoq bosh bo‘lsa,
Bor joni uzilsa, u dunyoligini topsa).