Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti

NYSE) – 
eng yirik savdo maydonchalari 
guruhi: NYSE - 
Nyu-York fond birjasi
– dunyodagi eng dastlabki va kapitallashuv 
darajasi bo‘yicha yirik birjalardan biridir, NYSE Euronext – Evropadagi eng yirik 
qimmatli qog‘ozlar birjasi va NYSE Alternext – rivojlanayotgan mamlakatlar 
Evropa fond bozori. 
Nyu-York fond birjasi tarixi 200 yildan ortiqni tashkil qiladi
. U 

---

320 
1792 yil 24 ta Nyu-york brokerlari tomonidan tashkil qilingan. Shundan buyon 
Nyu-
York fond birjasi faqat ommaviylashib bormoqda
. Birja faoliyatidagi so‘nggi 
tendentsiyalar boshqa fond birjalarini qo‘shib olish va birlashtirishga 
yo‘naltirilmoqda. 
2005 yilning aprelida NYSE rahbariyati eng yirik elektron savdo 
tarmoqlaridan biri (ECN) va o‘z raqobatchisi Archipelago ni sotib olish istagini 
ma’lum qildi. 2006 yil dekabrida NYSE rahbariyati Archipelago sotib olishga ovoz 
berdi, shundan keyin NYSE eng ommaviy tijorat tashkilotiga aylandi. Bir yildan 
ortiqroq vaqt o‘tgach, NYSE Group Parijda joylashgan Euronext maydonchasini 
sotib oldi (Evropa fond birjasi) va uni o‘zining ilk transatlantika fond birjasigaa 
ylantirdi. So‘nggi yillarda esa MDH mamlakatlari bilan ishlayotgan NYSE 
brokerlari soni ham o‘sdi. Dunyodagi aksiyalar bilan savdo qilish bo‘yicha etakchi 
birja sifatida rahbariyat NYSE da samarali savdo texnologiyalarini kuzatib, doimiy 
takomillashtirib bormoqda. 
2007 yil 24 yanvarda NYSE birjasida gibrid bozor joriy qilindi, mutaxassislar 
roli esa minimum holatga keltirildi. Barcha aksiyalar bo‘yicha bitimlar elektron 
tizim orqali amalga oshirila boshladi (kam sonli juda qimmat aksiyalarni istisno 
qilganda). Hozirgi paytda mijozar orderlarining katta qismi elektron tizim bilan 
qayta ishlanmoqda. Hozirgi kunda MDH mamlakatlarida NYSE birjasida savdo 
tobora ommaviylashib bormoqda, ulkan vositalar, likvidlik va ishonchlilik jalb 

---

321 
qilmoqda. Shuningdek, treyderlar, NYSE aksiyalari bilan savdo uchun brokerlar 
soni o‘smoqda. 
NYSE Arca birja investitsiya mahsulotlari bilan savdo hajmi va listing 
bo‘yicha amerika birjalari orasida etakchi pozitsiya egallaydi. U orqali Adobe, 
Apple, Dell kabi AT-bozor grandlari savdo qiladi. Saxo Bank «Dunyo birjalari» 
loyihasini davom ettiradi. 2013 yil boshida NYSE Euronext uning NYSE Arca 
bo‘linmasi – to‘liq avtomatlashtirilgan rejimda ishlaydigan va offlayn savdo amalga 
oshirmaydigan elektron birja maydonchasi birja investitsiya mahsulotlari bilan 
savdo hajmi va listing bo‘yicha amerika birjalari orasida etakchi pozitsiya 
egallashini e’lon qildi.
2012 yil bu erda qariyb 150 ta yangi ETP listingdan o‘tli, ular orasida 116 ta 
ETF (Exchange Traded Funds - birja investitsiya fondlari, yoki boshqacha aytganda 
birja XIF), 23 ta ETN (Exchange Traded Note - birja indeks notalari) va 8 ta ETV 
(Exchange Traded Vehicles - birja indeks vositalari). NYSE Arca orqali masalan, 
Adobe Systems Inc., Apple, Cisco Systems, Dell, Hewlett-Packard, IBM, Microsoft, 
Nokia, Oracle kabi axborot texnologiyalari bozori grandlari savdo qiladi.