31. Bolalarda oliy asab faoliyati tiplari?
Bolalar oliy asab
faoliyatining tipologik xususiyatlari.
Bolalarda oliy asab faoliyatini
o’rganish N.I.Krasnogorskiy bosh miyaning po’stloq va po’stloqosti
hosilalari orasidagi asab faoliyatini kuchiga, muvozanatlashgaligiga va
harakatchanligiga hamda signal tizimlari orasidagi nisbatlarga bog’liq
holda
oliy
asab
faoliyatining
4-ta
tipini
ajratdi.
1. Kuchli, muvozanatlashgan, maqbul qo’zg’aluvchan tez tip. Bu tip
juda tez shartli reflekslar hosil bo’lishi bilan xarakterlanadi, bu
reflekslarning turg’unligi jiddiydir. Bu tipga mansub bolalar juda nozik
tabaqalashlarni hosil qilish xususiyatiga ega. Ularning shartsiz
reflektorli faoliyati funksional jihatdan kuchli po’stloq bilan
boshqariladi.2. Kuchli, muvozanatlashgan, sekin tip. Bu tipdagi
bolalarda shartli reflekslar juda sekin hosil bo’ladi, so’ngan
reflekslarning tiklanishi ham xuddi shunday sekin bo’ladi. Bu tipga
mansub bolalarning shartsiz reflekslari va emosional holatlari doimo
sezilarli darajada po’stloq nazoratida bo’lishi bilan xarakterlanadi3.
Kuchli, muvozanatlashmagan, yuqori qo’zg’aluvchan jonsarak tip.
Doimo ham po’stloq bilan nazoratda bo’lavermaydigan, kuchli
namoyon
bo’luvchi
po’stloqosti
faoliyati,
yetarlicha
tormozlanmaydigan jarayonlar bilan xarakterlanadi. Bunday bolalarda
shartli reflekslar tez so’nadi, hosil bo’layotgan tabaqalanish esa
chidamsiz.4. Zaif tip. Bu tipdagi bolalar past darajadagi
qo’zg’aluvchanlik bilan xarakterlanadi. Shartli reflekslar sekin hosil
bo’ladi, chidamsiz ko’pchilik holatlarda sekin gapiradi, yengil
tormozlanuvchi tipdir.
32. Ta’m bilish analizatori va uning yoshga bog’liq
xususiyatlari?
Ta’m bilish analizatoriOg'iz bo'shlig'i shilliq qavatining
epiteliysida yumaloq yoki oval shakldagi ta’m bilish
piyozchalari
joylashgan. Har bir piyozchada 2-6 ta ta’m bilish hujayralari
bo'ladi. Katta odamda piyozchalarning umumiy soni 9
mingtagacha yetadi. Ular tilning shilliq qavatidagi so'rg'ichlarda
joylashgan. Tilning uchida 150-200 ta zam burug'simon t a’m
bilish piyozchalari, asosida esa bargsimon piyozchalar bor.
Bundan tashqari, ta’m bilish piyozchalari yumshoq tanglay
yuzasida, yutqinning orqa devorida va hiqildoq ustida juda
siyrak joylashgan. Shiringa tilning uchi, achiqqa asosi,
nordonga ikki yon qismi, sho'rga esa tilning uchi va asosi sezgir
bo'ladi. Bir yoshdan to olti yoshgacha ta’m bilish
retseptorlarining sezuvchanligi ortib boradi. Maktab yoshidagi
bolalarning ta’m bilishikatta odamlarning ta ’m bilishidan
uncha farq qilmaydi. Keksalarda ta ’m bilish sezgisi kamayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |