O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Maxsus tayyorgarlik mashqlari 
Tez harakat va sakrovchanlikni rivojlantirish uchun mashqlar. Tezlanish xar-hil xolatda 
(o‘tirib, to‘rib, yotib) oldinga, yon va orqa 
bilan uchdan qirq metrgacha bo‘lgan 
masofalarda tez yugurish. Joyda va 
xarakatda maksimal tez qadamda yon 
taraflarga 
katta 
qadamlarda 
tez
yugurish(3-rasm). 
Xar-hil 
ishora 
va 
tovushlarga binoan: sherik ortidan to‘pga 
ega 
bo‘lish 
uchun 
sherik 
bilan 
musobaqalashish. Tezkor o‘yinchi ortidan 
yo‘nalishni o‘zgartirib (ilon izi, oldi va 
orqa bilan moksimon yugurish xar-hil 
bo‘rulishlar) yugurish.
Qisqa 
bo‘laklar 
yakunida 
o‘rtasida masofa boshida sakrab yugurish. 
Chuqurlikka sakragan, so‘ng yaia yuqori sakrab chiqish (bitta-bittalab va ko‘ martalab). Oyoqdan 
oyoqqa ko‘p marta sakrash (necha marta sakrashni ma’lum qilib: 10 metrdan 50 metrgacha). 
Tayanch oyoqda joyda va xarakatda tizzani bukmay sakrash. Yon tomonga (bittalab va ko‘p marta) 
joydan “ariq” ustidan oldinga va orqaga intilib sakrash. Har xil og‘irlik (og‘ir kamar, boldirga 
biriktirilgan og‘irlik, og‘irlashtirib to‘ldirilgan to‘plar, ganteli yana boshqa) yugurish va sakrash. 
To‘p otish uchun zarur bo‘lgan sifatlarni rivojlantirish mashqlar 
3-rasm 

---

93 
Qo‘lning bukiladigan qismlarini bo‘kish, yozish va ko‘l panja qismlarini aylanma 
harakatlar qilish. O‘ng va chap qo‘llar aloqa va barmoqlar bilan galma-gal devordan itarilish. 
Dastlabki xolatda tik ko‘llarga tayanib yotib oyoq uchlari joyda ko‘llar bilan yurib aylanma xarakat 
qilish. (O‘nga va chapga ) tik ko‘llarda tayanib, 
oyoqlar sherik yordamida kutarilib oldinga, orqaga 
xarakat qilish. To‘g‘ri qo‘l va oyoq uchlariga 
tayanib yotib oyoq va qo‘llar bilan bir vaqtda 
depsinib sakrab, ko‘llar bilan karsak urish. Qo‘l 
panjasida gantel, espander tennis to‘pi (siqish) bilan 
mashqlar qilish. Rezinali arqon va gantelar bilan 
otish mashqlarini “imitatsiya” qilish. To’ldirma 
to’pni pastdan va bosh orqasidan uloqtirish(4-rasm). 
Skameykada yotib ko‘plarga gantel olib, ko‘llarni 
yuqoriga, yonga pastga yana boshqa xarakatlar 
qilish.
Xar-hil vaznda va kattalikdagi (tennis, erkak 
va ayollar gandbol to‘pi va 1 kg gacha bo‘lgan 
to‘ldirilgan) to‘plar uzoqlik, mo‘ljalga tezlik bilan otish. Toshni suv ustidan sanchitib otish. 
Yuqoriga tortib qo‘yilgan arqon, voleybol setkasi ustidan to‘pni ma’lum bir nuqtaga muljallab otish. 
Joydan, sakrab oldinga, yonga yiqilib ko‘llarga tushish. Yugurib kelib gimnastik skameykadan 
depsinib sakrab to‘p otish. Yugurib kelib gimnastik ko‘prikchadan depsinib sakrab erdagi, 
devordagi, darvozadagi belgilangan nuqtaga teqqazish sharti bilan to‘p otish.