O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Oyoqlar uchun mashqlar
.
Oyoqlar uchida ko‘tarilish; oyoqni son qismida bukish; 
o‘tirish; oyoqlarni xar-hil tomonga siltab ko‘tarish; keng xatlab “purjinali” xarakat qilish; xar-hil 
dastlabki xolatdan sakrashlar (oyoqlar birga, elka kengligida, bir oyoq oldinda va yana boshqa). 
Oyoqlarni tayanib, sakrab bukish va to‘g‘irlash. 
Bo‘yin va gavda uchun mashqlar
.
Egilish, aylantirish gavdani burish, yerda yotib 
bukilgan va to‘g‘ri oyoqlarni ko‘tarish; oldi va orqaga tayangan xolda oyoqlarni xar-hil tomonga 
qo‘tarish; yotib dastlabki xolatdan oyoqlarni burchak qilib ko‘tarish; o‘tirgan xolda va boshqa bir 
narsaga osilgan xolda oyoqlarni bo‘rchak qilib ko‘tarish; va ushbu mashqlarni bir biriga bog‘lab 
bajarish. To’ldirma to’pni bosh orqasidan uloqtirish buda 
o’llar yuqori ko’tarilgan xolda to’ldirma to’pni bosh 
orqasidan sherikga uloqtiradi(2-rasm) 
Barcha guruh mushaklari uchun mashqlar. Qisqa 
va uzsn ip (skakalka), gantel, to‘ldirilgan to‘p, qum 
to‘ldirilgan qopchalar, rizinali qarshilik, tayyoqchalar, 
shtanga (o‘smirlar uchun) bilan bajarish mumkin. 
Kuchni rivojlantiruvchi mashqlar. O‘z vazni 
og‘irligida mashqlar bajarish; osilib turib tortilish, tayanib 
qo‘llarni bukib to‘g‘irlash, bir va ikkinchi oyoqda galma-
gal o‘tirib turish. O‘z vaznini va sheriklar qarshiligida 
mashqlar bajarish. Og‘ir narsalarni joydan-joyga 
ko‘chirish. Kanatga (arqonga) tortilib chiqish. Gimnastik 
devorda mashqlar bajarish. Shtanga bilan mashqlar: 
itarish, sakrashlar, o‘tirib turish. To‘ldirilgan to‘plar bilan 
mashqlar. Xar-hil trenajyorlarda mashqlar bajarish. 2-rasm 
Tezlikni rivojlantiruvchi mashqlar. Past startdan 30-100 metrgacha bo‘lgan masofaga va 
shunday masofaga yurib va yugurib kelib maksimal tezlikda yugurish. Pastga ko‘proq engashib 
yugurish. O‘zidan ko‘ra tez yuguruvchilar (velosiped, tezkor sportchi) ortidan yugurish. Sherikni 
orasidagi masofani o‘zaytirib unga etib olish sharti bilan yugurish. Maksimal tempda umum 
rivojlantiruvchi mashqlarni bajarish.
Egiluvchanlikni rivojlantiruvchi mashqlar. Keng amplituda umum rivojlantiruvchi 
mashqlarni bajarish. Sheriklar yordamida mashqlar (egiluv, oyoq va ko‘llarni oxirigacha oborish, 
ko‘prik, shpagat) bajarish. Gimnastik tayyoqga yoki to‘rta bo‘lib birgalashib skameykani ko‘tarib 
1-rasm

---

92 
har xil holatda egilish, burilish (yuqoriga, oldinga, pastga, bosh ortiga, bel ortiga); keng qadam 
tashlash va sakrab o‘tish; burilish va aylantirish. Gimnastik devor va skameykada xar-hil 
mashqlarni bajarish. 
Epchillikni rivojlantiruvchi mashqlar. Har xil yo‘nalishda qo‘l va oyoqlar bilan harakat 
qilish. Joydan, yurib va sakrab oldinga, orqaga, yon tomonga do‘mboloq otish (kuvыrok qilish). 
Oldinga, orqaga, yon tomonga aylanish. Qo‘l, tirsak va bir oyoqni yuqori ko‘tarib turish. Gimnastik 
“otdan” tayanib sakrash. Gimnastik ko‘prikchalardan depsinib sakrash. Batutda sakrash. Gimnastik 
skameyka va to‘sinlarda muvozonat saqlash mashqlarini bajarish. Ikki-uch tennis to‘pi bilan 
“janglirovanie” qilish. Xarakatdagi va xarakatsiz mo‘ljalga to‘p o‘zatish. Burilib va do‘mbaloq 
oshib, so‘ng to‘p otish. 
“Qarshi to‘siqlararo” mashq turlari: aylanib o‘tish, sakrab o‘tish, do‘maloq oshib o‘tish, 
har xil harakatlanib o‘tish, bir vaqtda bir-necha narsalarni (to‘rt gandbol to‘pini) joydan-joyga olib 
o‘tish, to‘pni o‘zatish va ilish. Mini- futbol, katta va stol tennisini, voleybol, basketbol, badminton 
o‘ynash. 
Tezkor ko‘chni rivojlantiruvchi mashqlar. Qarshi to‘siqlardan balandlikka sakrash, joydan 
o‘zunlikda sakrash, ikki va oyoqdan oyoqga sakrash. Uskunalar (skameyka, to‘plar va xoqazo) 
ustidan sakrab o‘tish. Chuqurlikga sakrash. Zinalar bo‘ylab yuqori va pastga sakrab yugurish. 
CHuqurligi tizzidan oshmaydigan suvda, qumlik joylarda shiddat bilan yugurish. Yugurish, sakrash, 
otish elemntlari ko‘shilgan estafetalar bajarish. Granat, nayza, disk, yadro uloqtirish. Guruh bo‘lib 
gimnastik skameykada mashqlar bajarish.
Umum chidamlilikni rivojlantiruvchi mashqlar. Bir tekis masofalarni o‘zgartirib (500m, 
800 m, 1000 m) yugurish. Qizlar uchun uch kilometr, usmirlar uchun besh kilometr kross yugurish. 
Uch daqiqadan bir soatgacha xar-hil joylarda yugurish (xar-hil guruxlar uchun). Vaqtni xisobga olib 
va olmasdan suzish. Balandlik va pastlik mavjud bo‘lgan tog‘liq joylarda vaqtni xisobga olib 
uchdan o‘n kilometrgacha yurish. Bolalar va qizlar uchun vaqtni hisobga olib basketbol, mini-
futbol, sport o‘yinlarini o‘ynash. Marsh-brosok, turistik “poxodlar”.