Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

13.3. Ишлов бериш ишларининг самарадорлигини 
ошириш тадбирлари
Экинларни парваришлашда амалга 
ошириладиган 
ишларнинг
 
самарадорлигини 
оширишда 
қуйидаги 
тадбирларга 
алоҳида 
аҳамият бериш зарур: 1) Қаторлар 
оралиғига ишлов беришда ҳар бир 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
экин 
илдизининг 
ривожланиш 
хусусиятларини эътиборга олган 
ҳолда агротехник талабларга мос 
равишда бажарилиши керак. 
Масалан, чигит экилганидан 
сўнг, бир ой ичида ғўза бўйи 11-13 
см га, ўқ илдизи 30 см чуқурликкача, 
ѐн томонига ўсган илдизлар 6-8 см, 
қаторлар ўртасидагилар 12-14 см 
чуқурликкача ривожланиб улгуради. 
Экинлар 
илдизларига 
зарар 
келтирмаслик 
учун, 
қаторлар 
орасидаги 
тупроқ 
ҳар 
хил 
чуқурликда юмшатиш керак, яъни 
ғўза туплари атрофида саѐзроқ, 
қатор ўртасини эсачуқурроқ ишлов 
бериш фойдали бўлади.
2) 
Култиватор 
ишчи 
қисмларини агротехник талабларга 
мос ўрнатиш керак. Масалан, экин 
ниҳолига 
яқин 
ишлов 
бериш
чуқурлиги талабга кўра 5-6см ўрнига 
15-18 см чуқурликда ишлов берилса, 
бегона ўтлар икки баровар камаяди, 
аммо ғўзанинг ѐн илдизларининг 30-
35% шикастланади. 
3) Маълумки, иссиқ иқлим 
таъсирида суғорилган ердаги тупроқ 
усти намлигини тез йўқотиб, зич 
қатлам (қатқалоқ) ҳосил бўлиши 
ҳисобига кенглиги 1-3 см, чуқурлиги 
6-10 см бўлган ѐриқлар пайдо 
қилиши 
мумкин. 
Натажада 
ўсимликларнинг ѐн илдизларини 
узилиши рўй беради. Бундай ҳолатга 
етказмасдан, оби тобида тупроққа 
ишлов берилиб, унинг юзасини 
майин тупроққа айлантириш керак 
бўлади. 
4) Ҳар сафар экинлар қатор 
ораларига 
ишлов 
беришда 
культиватор албатда экиш агрегати 
юрган издан юриши ва унинг 
харакат 
схемасини 
такрорлаши 
керак.Чунки ҳамма вақт ҳам четки 
қаторларнинг орасидаги масофа бир 
хил 
бўлмаслиги 
(ўзгариши) 
натижасида 
култиватор 
ишчи 
қисмлари 
томонидан 
экинлар 
ниҳолларининобуд қилинишининг 
олди олинади.
5) Суғориш эгатлари қатор 
оралиғининг қоқ ўртасидан ва барча 
қаторларда бир хил чуқурликда 
олиниши керак. Акс ҳолда кейинги 
культивация 
вақтида 
агрегатни 
бошқариш 
қийин 
бўлади 
ва 
култиваторни 
тўғри 
юрмаслиги 
натижасида 
кўчатлар 
кўплабшикастланиши мумкин. 
6) Қатор орасига биринчи 
марта ишлов беришда иложи борича 
ниҳолларга 
яқинроқ 
масофада 
ишлов бериш, кейинги ишлашларни 
ўсимлик 
илдизларининг 
ривожланиш 
хусусиятларини 
ҳисобга олган ҳолдауларнинг ишлаш 
кенглиги 
ва 
чуқурлигини 
қисқартириб бориш талаб этилади. 
Ушбу тадбирларни ўз вақтида 
сифатли қилиб бажарилиши экинлар 
ҳосилдорлигини 
оширишга, 
маҳсулот таннархини камайтиришга 
имкон беради. 

---