Кино ва телевидениеда монтаж

birinchi 
kadrni 
tasvirga 
olib 
bo‘lganingizdan keyin ikkinchi kadrni olish uchun kamerani 
ko‘tarib avvalgi turgan nuqtangizdan ob’ekt tomonga qarab uch 
qadam yaqinlashing, bundan tashqari chap yoki o‘ng tomonga 
yana ikki qadam suriling. Bu bilan siz yangi kadr uchun avvalgi 
kadrga nisbatan ancha farqli bo‘lgan yangi kompozitsiyani 
belgilaysiz va u avvalgisiga nisbatan yanada ifodaliroq va 
yanada aniqroq bo‘lishiga erishgan bo‘lasiz
26
.
Agar yangi kadrni 
tasvirga olishda pastki va yuqori rakurslardan foydalansangiz 
kadrning ifodaliligi yanada ortadi. Mana shu arzimagan 
26
Ken Dancyger. The Technique of Film and Video Editing: History, Theory, and 
Practice.2007, Elsevier Inc.
ISBN 13:978-0-240-80765-2. 68-b.

---

126
o‘zgarishlar hisobiga kadrning diqqat markazi o‘zgaradi, 
ob’ektning konturlari va uning ortida turgan fon tasvirlarida ham 
qisman o‘zgarish hosil bo‘ladi. Natijada tomoshabin kadrlar 
ulangan chokni sezmaydi, uni osonlik va qulay holatda idrok 
etadi. Bu usul raskadrovka va chizmada quyidagicha aks etadi 
(76, 77-rasmlar). 
Bundan 
tashqari, 
yuqorida 
aytib 
o‘tilganidek, 
qahramonlarni kadrlarda turli tomonlardan ko‘rsatib berish, ya’ni 
ikkinchi kadrni tasvirga olishda birinchisiga nisbatan bir oz 
o‘ngroqqa yoki chaproqqa surilib tasvirga olish usuli 
tomoshabinga qahramonni turli tomonlardan ko‘rishdek extiyojini 
qonlirishga va uning haqiqatda xajmli, uch o‘lchamli ekanligi 
haqidagi fikrni berishga yordam beradi. 
76-rasm 77-rasm 
 
To‘qqizinchi tamoyil juda oddiy qoidaga asosan ish 
ko‘rishni talab etadi: