A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

Kredit uyushmalari passiv operatsiyalari -
bu mablagiami jalb 
qilish bilan bogiiq operatsiyalaridir. Kredit uyushmalari mablagiami 
pay badallari, muddatli va jamg'arma depozitlar, boshqa moliyaviy
muassasalardan kredit
sifatida jalb qilishi mumkin. Shuningdek, kredit 
uyushmalarining daromad va foydani shakllantirish bilan bogiiq 
operatsiyalarini ham ulaming passiv operatsiyalari sifatida tasniflash 
mumkin.
Kredit uyushmalanm tashkil etishning asosiy passiv operatsiyalari 
va ulami tashkil etishning talablaridan biri ustav kapitalini shakllantirish 
hisoblanadi. Kredit uyushmalari pay badallari (ustav kapitali) uning 
tasischilari tomonidan shakllantiriladi.
Kredit uyushmalari ustav fondi pul mablagiaridan, shuningdek, 
mazkur tashkilot ustav fondi miqdorining yigirma foizidan oshmaydigan 
boshqa mol - mulk hisobidan shakllantirilishi mumkin. Kredit hisobidan 
va garovga olingan mablagiardan hamda boshqa jalb etilgan 
mablagiardan kredit uyushmalari ustav fondini shakllantirishga ruxsat 
berilmaydi.
Kredit uyushmalarining muddatli va jamg‘arma depozitlari unga 
a’zo jismoniy va yuridik shaxslardan, shuningdek, yakka tartibdagi 
tadbirkorlik subyektlari hisobidan shakllantiriladi.
Ta’kidlash joizki, kredit uyushmalarida muddatli va jamg‘arma 
depozitlar bo‘yicha toianayotgan foiz stavklarining yuqoriligi aholining 
kredit uyushmalarida omonatlami jamg‘arishga boigan ishtiyoqini 
oshirmoqda. Biroq, bu omonatlar bilan bogiiq risklami vujudga 
kelishiga sabab boiadi.
Kredit uyushmalari, moliyaviy muassasa sifatida qo‘shimcha 
resurslarga kuchli ehtiyoj sezadi. Kredit uyushmalari, albatta ushbu 
ehtiyojni ustav kapitali, omonatlar, taqsimlanmagan foyda hisobidan 
qondirishga alohida e’tibor, qaratadi. Shunga qaramasdan, ushbu 
moliyaviy manbalar hisobidan shakllantirilgan mablagiar yetarli
251

---

boimaganda tijorat banklaridan qisqa va uzoq muddatli kreditlami jalb 
etadi.