Mavzu: biotexnologiyada odam va hayvon hujayralaridan foydalanish

Zamin-M biopreparati 
Bacillus subtilis 
SKB 309
, Bacillus megaterium 
SKB 310
 
va
 
Pseudomonas stutzeri 
SKB 308
 
rizobakteriya shtammlari yagona ozuqa muhitida raqobatsiz 
munosabatda yashash va saqlanish xususiyatiga ega assotsiativ tuzilmadan iborat. Mazkur 
rizobakteriyalar xlorid va sulfatli sho‘rlanishning 200 mM gacha konsentratsiyalariga chidamli 
kulturalardan tanlab olingan. Ularning sho‘rlanishga chidamliligi plazmid DNK sining 
komponent tarkibini elektroforetik tahlillari asosida yirik o‘lchamdagi,
Bacillus subtilis 
SKB 
309 shtammida 13,3; 30 va 48,5 m.j.n; 
B.megaterium
SKB 310 shtammida 23,1 m.n.j. 
plazmidlarning mavjudligiga ko‘ra izohlangan. Preparat tarkibiga kiruvchi shtammlar yuqori 
darajada indolil 3-sirka kislotasini (ISK) sintez qiladi. Xromato-mass-spektrometrik usul 
Pseudomonas stutzeri 
SKB 308
shtammi 
ISK sintezi jarayonida oraliq birikma sifatida kuchli 
antagonistik faollikka ega bo‘lgan birikma 
1-brom-2-ftalimidetan 
sintez qilishi aniqlangan. 
Preparat tuproq mikroflorasiga va tuproq fermentlari (katalaza, invertaza, ureaza, fosfataza, 
peroksidaza, polifenoloksidaza) faolligiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. 

---

5.21-rasm. “Zamin-M” biopreparati 3 xil mikroorganizmlar asosida 
shakllantirilgan «Zamin-M» mikrobli ompozitsiyasini chigitga 
ishlov berish uchun 2,5 l/t va vegetatsiya davrida 2,0+2,0 l/ga 
me’yoridagi miqdoridan foydalanish tuproq sho‘rlanishiga qarab, 
5,4 s/ga dan 7 s/ga gacha yuqori hosil olish imkonini beradi. 
Zamin-M biopreparatini ishlab chiqarishning texnologik jarayonning bosqichlari.
Mikroorganizmlarni suyuq ozuqa muhitlarida o‘stirish quyidagi bosqichlardan iborat bo‘ladi: 
-
Ozuqa muhitini tayyorlash, sterillash va sovutish; 
-
Ekuv materialini tayyorlash; 
-
Produtsent mikroorganizmlar shtammlarini o‘stirish; 
-
Biopreparatlarni qadoqlash va saqlash.
Ekuv materialini laboratoriya sharoitida amalga oshirildi. Bu bosqich ikki qismdan iborat
bo‘lib:
1)
liofil quritilgan shtammlarni faollashtirish va qattiq ozuqa muhitlari sirtida ko‘paytirish 
(72±2 soat davomida 28±2
0
S haroratda); 
2)
inokulyatni tayyorlash. Ekuv materialini suyuq ozuqa muhitiga ko‘chirib o‘tkazilib, 
48±2 soat davomida 28±2
0
S haroratda o‘stirish. 
Tayyor ekuv materialini tarkibida 5x10 
9
huj/mldan dan kam bo‘lmagan produtsent-
mikroorganizmlar mavjud bo‘lishiga qadar o‘stirildi. Tayyor biopreparat ozuqa muhiti bilan 
birga mikroorganizmlarning kulturalaridan iborat bo‘ldi. Keyin mikroorganizmlarning 5; 10; 20 l 
dan qilib qadoqlandi va saqlash uchun omborxonaga yoki ishlatish uchun yuborildi. 

---

5.22 -rasm. «Zamin-M» preparatini suyuq shaklini ishlab chiqarishning texnologik chizmasi. 
1.
Ozuqa muhiti tayyorlash idishi
2.
Dastlabki ekuv materialini o‘stirish inokulyatori 
3.
Asosiy ozuqa muhitini tayyorlash idishi 
4.
Asosiy o‘stirish fermentyori 
5.
Biomassani yig‘ish idishi 
6.
Biomassani saqlash idishi 
7.
Dozator 
8.
Qadoqlash uskunasi 
9.
Omborxona.