Битираётган мутахассисларни тайёрлашнинг сифатига қўйиладиган талабларнинг кескин ошиб кетгани, мураккаб масалаларни ечишга фанлараро ёндашувнинг зарурияти

CD va DVD disklar: 
CD-ROM (Compact Disc-Read Only Memory, 
rus tilida - постоянная память на компакт-диске) – kompakt diskda 
joylashgan doimiy xotira. 
CD-R (CD-Recordable, rus tilida - записываемый компакт-диск) – 
yozish mumkin bo‘lgan kompakt disk. 2.20-rasmda kompakt diska yozish 
sxemasi keltirilgan. 
CD-RW (CD-ReWritable, rus tilida - перезаписываемый компакт-
диск) – ma’lumotlarni o‘chirib qayta yozish mumkin bo‘lgan disk. 
DVD (Digital Video Disk, rus tilida - цифровой видеодиск) – 
raqamli video disk, yoki Digital Versatile Disk (rus tilida - цифровой 
многоцелевой диск) – raqamli ko‘p maqsadli disk. Ushbu disklarga 
yozishda qizil rangli lazer qo‘llaniladi va ularning quyidagi xillari mavjud: 
2.20-rasm. Kompakt diskka yozish sxemasi. 
1.Bir tomonli bir qavatli disklar – 4,7 Gbayt.
2.Bir tomonli ikki qavatli disklar – 8,5 Gbayt.
3.Ikki tomonli bir qavatli disklar – 9,4 Gbayt.
4.Ikki tomonli ikki qavatli disklar – 17 Gbayt.

---

68 
Blu-Ray – ma’lumotlarni yozish uchun ko‘k rangli lazer 
qo‘llaniladigan DVD-disk. Bu xildagi disklarning bitta tomoniga 25 
Gbaytgacha xajmdagi ma’lumotlarni yozish mumkin, ikki tomonli diskning 
xajmi esa 50 Gbayt bo‘ladi. Ma’lumotlarni uzatish tezligi 4,5 Mbit/sek. 
2-bob bo‘yicha nazorat savollari. 
1.Kompyuterning asosiy xotirasi qanday tuzilgan va u nima uchun 
mo‘ljallangan? Asosiy xotirada adreslash qanday amalga oshiriladi?
2.Baytlarni to‘g‘ri va teskari tartibda joylashtirish nima ekanligini 
tushuntirib bering. 
3.Asosiy xotiraga murojaat qilish qanday amalga oshiriladi? Asosiy 
xotiraga murojat qilishning qanday rejimlarini bilasiz, ularni mohiyatini 
tushuntirib bering. 
4.Pentium protsessorli kompyuterlar asosiy xotirasining tuzilish 
chizmasini keltiring va uni tuntirib bering.
5.SPARC oilasiga mansub protsessorli kompyuterlar asosiy xotirasining 
tuzilish chizmasini keltiring va uni tuntirib bering.
6.Kesh-xotira nima uchun mo‘ljallangan, uning qanday xillari mavjud va 
u qanday qo‘llaniladi?
7.Xotira modullarining qanday xillarini bilasiz va ular qanday yig‘ilgan 
bo‘ladi?
8.Tezkor xotira qurilmalari qanday qurilgan va ularning qanday xillari 
mavjud? 
9.Dinamik tezkor xotira qurilmasi qanday tuzilgan va uning qanday 
xillari bilasiz? 
10.Doimiy tezkor xotira qurilmasining qanday xillari bilasiz? 
11.Xotirani ierarxik ko‘rinishda tashkil etish deganda nima tushuniladi 
va u nima maqsadda amalga oshirilgan? 
12.Magnitli disklarda – vinchesterlarda, yo‘lka, sektorlararo-interval, 
silindir, zona degan atamalarga chizmalar asosida tushunchalar bering. 
13.IDE va SCSI deganda nimalar tushuniladi, ular nima uchun ishlab 
chiqarilgan va ularning qanday xillarini bilasiz?
14.Kichik hisoblash tizimlarining interfeysi deganda qanday interfeys 
tushuniladi? 

---

69 
15.Magnitli disklar asosida qurilgan ma’lumotlarni tezkor kiritish-
chiqarish qurilmasi deganda qanday qurilma tushuniladi va u nima uchun 
ishlatiladi?