Namangan davlat universiteti madaniyatshunoslik

Uyg‘onish davri
deb 
ataldi. Bu davrda madaniyat, san’at, ilm - fan ravnaq topdi. Fan va madaniyat targ‘ibotchilari - 
voizlar yetishib chiqdi. Voizlikni qadrlovchi fikrlar vujudga keldi.
2
Voizlik sanʼati
- jamoat oldida nutq soʻzlash, notiqlik sanʼati; ilmiy-siyosiy maʼruza, bahs, 
munozara, targʻibot va tashviqotning asosiy vositasi sifatida keng ijtimoiy mavqega ega boʻlgan 
sanʼat. Yunonistonda voizlik ritorika deyilgan. Qadimda Sharq mamlakatlarida hukmdor shaxsan 
oʻzi jamoat oldiga chiqib, oʻz siyosati, xalqaro ahvol haqida nutq soʻzlagan. El oldiga chiqish, 
ayniqsa juma namozi, hayit, navroʻz kunlari, mamlakatlararo urush boshlangandagi yigʻinlarda 
odat tusiga kirgan. 9-asrga kelib, bu muhim ishni xushovoz, taʼsirchan gapiradigan, ishontira 
oladigan maxsus kishilar-voizlarga topshirganlar. 
Voizlik sanʼati
rivoji jarayonida dabirlik (davlat ahamiyatidagi yozishmalarni insho etish 
va oʻqib berish), xatiblik (diniy, siyosiy mayldagi notiqlik), muzakkirlik (diniy-axloqiy 
masalalarni sharhlab berish) kabi tarmoqlari vujudga kelgan. 
Voizlik sanʼati
ning nutq matnlari, 
tinglovchilarning bilimi, ijtimoiy mavqei xususiyatlarga koʻra turli maqom (qism)larga 
boʻlingan: sultoniyot (yuqori tabaqa uchun), xutubu jihodiya (jangovar nutqlar), gʻaribona 
maqom (oddiy xalq uchun) va ijtimoiy, badiiy jihatdan muhimligi tufayli asrlar davomida 
rivojlana bordi. Oʻrta asrlarda 
Voizlik sanʼati
ning nazariyasi va talqin uslublarini yorituvchi 
1
B. O‘rinboyev, А.Sоliyev. O‘sha asar, 22 – bеt. 
2
B. O‘rinboyev, А.Sоliyev. O‘sha asar. 24 – bеt.

---

44 
ilmiy, uslubiy va xrestomatik asarlar yaratildi. 
Voizlik sanʼati
ni oʻrgatuvchi maxsus soha- kalom 
ilmi, balogʻa ilmi yuzaga keldi.