K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

151
Bobga doir tayanch so‘z va iboralar 
Risk, ishlab chiqarish riski, konstruksion risk, kredit riski, likvidlilik riski, 
loyiha ishtirokchilari riski, loyiha smeta qiymatining oshish riski, o‘rtacha 
kvadratik chetlanish, riskdan qochish, riskni pasaytirish, riskni ushlab qolish, 
riskni uzatish (sug‘urtalash), selektiv risklar, sof risklar, sotish riski, spekulyativ 
risk, valyuta riski, variatsiya koeffitsiyenti.
Nazorat uchun savollar 
1.
Loyiha riski deb qanday riskga aytiladi? 
2.
Investitsiya loyihasida risklar qanday tasniflanadi? 
3.
Loyiha faoliyatidagi risklarni qanday guruhlarga ajratish mumkin? 
4.
Loyihadagi moliyaviy risk deb nimaga aytiladi va uning qanday turlari bor? 
5.
Tizimli risklar deganda nimani tushunasiz? 
6.
Spekulyativ risklarning investitsiya loyihalariga ta’siri. 
7.
Loyiha risklarini boshqarishda nimalarga e’tibor berish zarur? 
8.
Risk omilini aniqlash deganda nimani tushunasiz? 
9.
Dispersiya nima? 
10.
O‘rtacha kvadratik farqlanishni topish formulasini ayting? 
Mustahkamlash uchun test savollari
1.
Investitsion faoliyatda risk – bu……. 
A)
investitsiyalarni to‘liq yo‘qotish, kutilgan daromaddan kamroq foyda olish 
va loyihada ko‘zlangan maqsadlarga erisha olmaslik xatari; 
B)
investitsiyalarni qisman yo‘qotish, kutilgan daromaddan kamroq foyda olish 
va loyihada ko‘zlangan maqsadlarga erisha olmaslik xatari; 
D) investitsiyalarni qisman yoki to‘liq yo‘qotish va loyihada ko‘zlangan 
maqsadlarga erisha olmaslik xatari; 
E) investitsiyalarni qisman yoki to‘liq yo‘qotish, kutilgan daromaddan kamroq 
foyda olish va loyihada ko‘zlangan maqsadlarga erisha olmaslik xatari. 
2.
Moliyaviy bozorda risklar qanday guruhlarga bo‘linadi? 
A)
oddiy va murakkab risklar; 
B)
tizimli va tizimsiz risklar; 
D) moliyaviy va siyosiy risklar; 
E) spekulyativ va sof risklar. 
3.
Konsturksion risk - ……….. 
A)
investitsiya fazasidayoq loyihaning texnik amalga oshmaslik riski; 
B)
pudratchilar majburiyatini bajarmaslik riski; 
D) narxlarni oshish riski; 
E) qurilishni o‘z vaqtida bajarilmaslik riski. 

---

152
4.
Investitsiya faoliyatida moliyaviy riskning qanday turlari mavjud? 
A)
ishlab chiqarish va soliq riski; 
B)
qimmatli qog‘ozlar va birja selektiv risklari; 
D) kredit riski, valyuta riski, foiz stavkalarining o‘zgarish riski, qayta 
moliyalashtirish riski; 
E) marketing riski, dividendlarning o‘zgarish riski. 
5.
Investitsiya faoliyatidan olingan daromadning kutilayotgan miqdoridan 
farqlanish ehtimolligi qanday risk hisoblanadi?
A)
investitsion risk; 
B)
ekologik risk; 
D) ijtimoiy risk; 
E) siyosiy risk. 
6.
Risklarni qanday ko‘rsatkichlar bo‘yicha baholash mumkin? 
A)
sifat va miqdor;
B)
risklarni tasniflash; 
D) risklarni sifatli baholash; 
E) risklarni miqdoriy baholash. 
7.
Risklarini pasaytirish usullari nimalardan iborat?
A)
risklarni diversifikatsiyalash, risklarni sug‘urtalash, risklarni loyiha 
qatnashchilari o‘rtasida taqsimlash, risklar uchun moliyaviy zaxiralar ajratish; 
B)
risklarni tahlil qilish va baholash usullarini tanlash;
D) risklar uchun moliyaviy zaxiralar ajratish, qo‘shimcha ma’lumotlar va 
axborotlarga ega bo‘lish, risklarni identifikatsiyalash; 
E) risklarni loyiha qatnashchilari o‘rtasida taqsimlash, risklar uchun moliyaviy 
zaxiralar ajratish, risklarni miqdor va sifat jihatdan tahlil qilish. 
8.
Risklarni boshqarish
 -
………………… 
A)
risklarni pasaytirishda matematik jihatdan yondashish; 
B)
risklar ta’sirini hisoblayotganda vaqt omiliga e’tibor berish; 
D) risk va foyda miqdorining oqilona qo‘shilmasini aniqlashga qaratilgan 
harakatlar; 
E) risklar ta’sirini pasaytirish. 
9.
Bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan turli xil faoliyatlar o‘rtasida risklarni 
taqsimlash ……. deyiladi. 
A)
risklarni boshqarish; 
B)
dispersiya; 
D) risklarni diversifikatsiyalash; 
E) o‘rtacha kvadratik chetlanish. 
10.
Investitsiya portfelini shakllantirishda risklarni taqsimlashning shakllari 
to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni aniqlang. 

---

153
A)
iste’molchilarni 
diversifikatsiyalash; 
mol 
yetkazib 
beruvchilarni 
diversifikatsiyalash; loyiha qatnashchilarni diversifikatsiyalash; tovar va 
xizmatlar, faoliyat turlari bo‘yicha diversifikatsiyalash;
 
B)
mol yetkazib beruvchilarni diversifikatsiyalash; loyiha qatnashchilarini 
diversifikatsiyalash; 
tovar 
va 
xizmatlar, 
faoliyat 
turlari 
bo‘yicha 
diversifikatsiyalash; sotuvchilarni diversifikatsiyalash;
 
D) 
iste’molchilarni 
diversifikatsiyalash; 
mol 
yetkazib 
beruvchilarni 
diversifikatsiyalash; loyiha qatnashchilarini diversifikatsiyalash;
 
E) 
iste’molchilarni 
diversifikatsiyalash; 
mol 
yetkazib 
beruvchilarni 
diversifikatsiyalash; loyiha qatnashchilarni diversifikatsiyalash; pudratchilarni 
diversifikatsiyalash.