K. Z. Homitov iqtisod fanlar doktori, dotsent

.
(7.2.3)
 
Bu yerda: 
- dispersiya; 
x
– har bir kuzatilyotgan opreatsiya bo‘yicha kutilayotgan natija; 
̃
 
– o‘rtacha kutilayotgan natija; 
n
– operatsiyalar va kuzatuvlar soni. 
O‘rtacha kvadratik farqlanish, bu dispersiyani kvadrat ildizi bo‘lib, 
quyidagicha aniqlanadi: 
√
∑(
̃)
∑
 .
(7.2.4)
 
Bu ko‘rsatkichlar absolyut o‘zgaruvchanlik parametrlaridir, ya’ni 
olinadigan natijaning o‘zgaruvchanlik darajasining absolyut miqdorini 
aniqlaydi. 

---

149
Investitsiya loyihasi bo‘yicha olinadigan natijalarning o‘zgaruvchanlik 
darajasi nisbiy miqdorining variatsiya koeffitsiyentini hisoblash orqali 
aniqlanadi. 
Bu ko‘rsatkich quyidgi formula bilan hisoblanadi: 
̃
 
(7.2.5) 
bu yerda: 
V
– variatsiya koeffitsiyenti, (%); 
 
– o‘rtacha kvadratik farqlanish; 
̃
 
– o‘rtacha kutilayotgan qiymat.
 
Variatsiya koeffitsiyenti 0 dan 100% gacha o‘zgarib turishi mumkin. 
Variatsiya koeffitsiyenti qanchalik yuqori bo‘lsa, farqlanish yoki risk darajasi 
shunchalik yuqori bo‘ladi. Variatsiya darajasini baholashda quyidagi 
intervallardan foydalaniladi, ya’ni 

0 dan 10% gacha – kam farqlanish;
 

10 dan 25% gacha – me’yorida farqlanish;
 

25% dan ortiq - yuqori farqlanish.
 
Investitsiya loyihalari bo‘yicha risk darajasi variatsiya koeffitsiyentiga 
to‘g‘ri proportsional. 
Endi yuqoridagi ko‘rsatkichlar asosida investitsiya loyihalari bo‘yicha 
qo‘yilgan kapitalning o‘rtacha kvadratik farqlanishini aniqlashimiz mumkin. 
 
7.2.1-jadval