|
dB)
va xabar beruvchi (200—400
G s
, 30-80
dB)
signallarni berish uchun ishlatiladi ( "2.6. Ishlab chiqarishda shovqin
va thrash” ga qarang).
33
Ogohlantiruvchi va avariya signallari uziluvchan qilib am alga oshiriladi va
alohida signallarning eshitilish iizunligiga teng va ular oralig‘idagi interval kam ida
0,2 sekundgacha b o ia d i. Signal tovushini bosim ining darajasi ishlab chiqarish
jarayoni shovqin darajasidan kam ida 10-16
cIB
ga baland bo'lishi lozim. Traktorlarda
tovush signalining darajasi traktor shovqinidan kam ida 6
dB
ga kabinasida va
traktordan 1 metr m asofada 8
dB
ga baland b o ‘ lishi kerak
E rgonom ika boshqaruv turadigan post (joy)ini qulay tashkil qilishning umumiy
prinsiplarini, ularda asosiy va qo'shim cha jihozlam ing joylashishini belgilaydi. Bu
m asalalar turkum iga boshqarish joyining tashqi (masalan, alohida qism va
devorlarning bo'yalishi) psixom antiqiy, fiziom antiqiy - gigiyenik va estetik talablarni
hisobga olgan holda bezatilishi kiradi.
Avtomatlashgan boshqarish tizim larida operator ish joyining asosiy elem entiga
panel kiradi. U shunday joylashishi kerakki, undagi asboblarning yuza tekisligi
operatom ing qarash ch izig 'ig a peф endikulyar bo'lishi kerak Boshqarish pultidagi
boshqarish qismlari qulay v a q o 'l yetadigan bo'lishi lozim.
Pultning umumiy balandligi pol sathidan k o'pi bilan 120 sm balandlikda bo'lishi
kerak. U nda yozuvlar uchun 10x20 sm dan 30x40 sm gacha o'lcham dagi tekislik
ajratiladi. O yoqlam ing erkin joylashishi v a harakatlanishiga balandligi - 63 sm,
kengligi 50 sm va chuqurligi 45 sm b o'lgan bo'sh liq k o 'z d a tutiladi. Pultda
harakatning eng qulay zonasi 70 sm bilan chegaralanadi.
B oshqaruv qism (organ)lari boshqarilayotgan ta ’sim i insondan mashinaga
uzatish: uni harakatga keltirish, ishchi qism lam i to'xtatish, talab qilingan ish rejimini
belgilash, m a’lumotlarni kintish yoki olish va hokazo vazifalam i bajarish uchun
xizm at qiladi. Boshqarish qism lari yurituvchi elem ent va ijro qiluvchi qismlardan
iborat, shundan yurituvchi elem entlarga eng qattiq ergonomik talablar qo'yiladi.
B oshqansh qism larining konstruksiyasi insonning harakatlanuvchi apparatiga
mos bo'lgan ruxsat etilgan m e ’yoriy yuklanishlar uning antropom etrik tavsiflariga
binoan boshqarishni am alga oshirishda zarur aniqlik va harakat tezligini tez
aniqlashni ta ’minlashi lozim. Boshqarish qismlari q o 'l va oyoq orqali bajariladigan
34
qilib ishlanadi. Q o 'l bilan boshqarish ancha aniq bo'lib, oyoq orqali boshqarishga
nisbatan ustiin turadi.
Boshqarish qismlari k o 'p b o'lganda yoki ulami katta kuch bilari ishlatganda,
qo'llarni ozod qilish uchun oyoq yuritmalari qo'llaniladi.
Boshqarish qism larining yurituvchi elementlari shakli va o'lcham lari q o 'l bilan
ushlaganda, ishonchli va qulay bo lishi, ulam ing materiallari zararsiz ham da zarur
holatlarda issiqiik, elektr o'tkazm aydigan bo'lishi kerak.
Q o 'l bilan boshqarish qismlari shunday joylashishi kerakki, bunda operator
q o 'lla n 90-135° burchakka bukilgan holda ulam i bemalol siljita olsin Boshqarish
pedallari operator gavdasining ko'ndalang o 'q ig a yaqin joylashtiriladi (100 mm dan
katta bo'lm agan qiyalikda). Pedallar orasidagi masofa ikkala oyoq uchun 200-400
mm bo'lishi ham da qulay qilib yasalgan bo'lishi kerak.
Boshqarish qismlari q o 'l yoki oyoq og'irlig i ostida tasodifan qo'shilib qolish
ehtimolini kam aytirish uchun ularyetarli darajada qarshilikka ega b o'lishi kerak.
Boshqarish qismlarini harakatga keltirishga sarflanadigan kuch haddan tashqari
ko'p yoki kam bo'Im asligi lozim, aks holda u operatom ing jism oniy toliqishiga yoki
harakat aniqligining y o 'qolishiga olib keladi.
Q o 'ld a ko'p ishlatiladigan qism lar minimal kam kuch bilan boshqarilishi kerak.
2-jadvalda boshqaruv qism (organ)lariga qo'yiladigan optim al kuch qiymatlari
keltirilgan Boshqarish qismlari va m a’lum otlam i aks ettiruvchi vositalar bir xil
seziladigan va tez topiladigan joyda o 'm atilgan bo'lishi lozim Bulling uchun ularga
yoki ular joylashgan yerda tushimtirish yozuvlari yoki m a’noli sim vollar keltirilishi
ham da ulami bir xil o'lcham , shakl va ranglarda ishlanishi lozim.
2 -jadwil
Boshqarish organlariga qo'yiladigan kuch kattaligi
Vs
Boshqarish qism lari
Kuch kattaligi (H)
I
D asta:
m e y o r i y
2 0 -4 0
m a k s im a l
100
2
T u g m a c h a . tu m b le r, q o ‘s h g ic h la r:
y e n g il turi
140 0 -1 6 0 0
o g ir turi
6 0 0 0 -1 2 0 0 0
3
O y o q p e d a lla ri:
k a m ish la tila d ig a n
5 0 0 g a c h a
te z - te z ish la tila d ig a n
2 0 -5 0
35
4
Q o ’ld a b o s h q a ris h d a s ta k la ri u c h u n
1 3 0 -1 6 0
5
D a v riy ish la tila d ig a n
20
k o 'p ish la tila d ig a n
40
Do'stlaringiz bilan baham: |
