Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

X avsizlikni ta ’m inlash, himoya vositalari. 
Himoya vositalarini tanlash har bir 
alohida holatlarda m ehnat xavfsizligi talablariga asosan am alga oshiriladi.
Xavfsizlikni ta m in la sh prinsiplari va usullanni gavdalantirishda har xil himoya 
vositalari qo'llaniladi
H im oya vositalari qo'llanilish xarakteri bo'y ich a kollektiv him oya vositalari 
(KHV) va shaxsiy him oya v ositalanga (ShHVr) bo'linadi. H ar biri vazifasiga k o 'ra 
sinflarga bo'linadi.
27

---

KHV zararli va xavfli om illarga bo g 'liq holda: shovqindan, titrashdan, 
elektrstatik 
zaryadlardan 
him ovalash 
vositalariga 
sinflanadi. 
ShHV 
asosan 
himoyalanadigan inson a ’zosi yoki a ’zolar guruhiga qarab: nafas a ’zolarini, qo'l, 
bosh, bet (yuzni), ko'zni va eshitish a ’zolarini him oya qilish vositalariga bo'linadi.
KHV texnik tayyorlanishiga qarab quyidagi guruhlarga bo'linadi: to'siqlar, 
blokirovkalar, tormozlar, saqlovchi moslamalar, yoru g 'lik v a ovoz signallari, 
xavfsizlik asboblari, signal 
ranglari, xavfsizlik belgilari, avtomatik nazorat 
qurilmalari, masofadan boshqarish vositalari, elektr jihozlarini yerga ulash va nollash 
qunlm alari, sham ollatish (ventilyatsiya), yoritish, isitish, sovutish (konditsionerlash), 
izolyatsiyalash, germ etizatsivalash vositalari kiradi.
Shaxsiy 
him oya 
vositalariga: 
gidroizolyatsiya 
kostyum lari, 
skafandrlar, 
protivogazlar, respiratorlar, pnevm oshlemlar, pnevm om askalar, har xil turdagi 
maxsus kiyim va poyabzallar, tutgichlar. qo'lqoplar, kaskalar, shlemlar, shapkalar, 
shlyapalar, shovqinga qarshi shlemlar, quloqqa tiqinlar (vkladishlar), him oya 
ko'zoynaklari, 
him oya belbog'lari, 
himoyalovchi 
derm atom antiqiy 
(kremlar) 
vositalar va boshqalar kiradi
Himoya vositalari estetik va ergonomik talablarga javob berishi kerak, alohida, 
inson faoliyati uchun normal sharoitlam i ta ’minlash! lozim. B ir vaqtning o 'zid a 
ShHV qo'llashda texnik m e’yorlam i hisobga olish kerak, ko'pchilik ShHV m a’lum 
noqulayliklam i keltirib chiqaradi va insonning ish qobiliyatining pasayishiga olib 
keladi.
Talablami hisobga olishning y o'qligi, qisman ShHV q o 'llash d a buzilishning 
sababchisi bo'ladi. H im oya vositalari him oya va fiziom antiqiy ko'rsatkichlan 
bo'yicha baholanishi kerak.