zam on t a ’sirida
kishilar turm ushida, ong-tushunchasi va
dunyoqarashida sodir bo ‘lgan o ‘zgarishlar, xilma-xil ziddiyatlar
ochib berilgan. Asar badiiy m ahorat jihatidan ham yuqori
saviyada yaratilgan. Ayniqsa, dramadagi Sarvarning achchiq
qismati, ruhiy iztiroblari, Diloraning oilaviy hayotga yuzaki
qarab adashishi va bundan pushaymon b o iib
afsus-nadomatlar
girdobiga tushib qolishi, Darveshalining rashk olovida yonib
azo b la n ish i, m alak siym o g o ‘zal, b e g ‘u b o r va beayb
G ulnozaning m urakkab psixologik holatlari tom oshabinda
kuchli taassurot qoldiradi. Umuman olganda, «Bir
koshona
sirlari» dram asida xilma-xil obrazlar va ularning tuyg‘ular
tug ‘yoni hayot haqiqatiga mos ravishda m ahorat bilan aks
ettirilgan.
Xullas, Odil Yoqubov XX asr o ‘zbek adabiyoti xazinasiga,
xususan, badiiy nasr va dramaturgiya taraqqiyotiga qimmatli
hissa qo'shgan ulkan adibdir.
PIRIMQUL QODIROV
(1928-yilda tu g ‘ilgan)
Pirimqul Qodirov — iste’dodli nosir, zukko adabiyotshunos
olim, ajoyib tarjimon. U, ayniqsa, nasrimiz rivojiga salmoqli
hissa qo‘shdi.
P. Qodirov 1928-yil 25-oktabrda Tojikistonning 0 ‘ratepa
tumanidagi Kengqo‘l qishlog‘ida chorvador oilasida tug‘ilgan.
1951-yilda Toshkent davlat universiteti (hozirgi O lzM U)ni
bitirgan. Moskvadagi Jahon adabiyoti institutida aspirantura
kursini o ‘tab, 1954-yilda «A bdulla
Q ahhorning urushdan
so‘nggi ijodi» mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini yoqlagan.
1954-1963-yillarda sobiq Ittifoq Y ozuvchilar uyushmasida
o ‘zbek adabiyoti b o ‘yicha m aslahatchi, 1963-1976-yillarda
0 ‘zbekiston Fanlar Akademiyasi Til va adabiyot institutida
k atta ilmiy xodim b o ‘lib ishlagan. « 0 ‘ylar» (1971), «Dil va
til» (1972), «Xalq tili va realistik proza» (1973) singari risolalar
yozib, so‘z san’atining til va badiiy m ahoratga doir muhim
muammolarini yoritishga munosib ulush qo‘shgan.
P. Qodirov o ‘z ijodini 50-yillarning boshlarida talabalar va
o ‘qituvchilar hayoti haqida ayrim hikoya va ocherklar yozishdan
boshladi. Uning birinchi kitobi — «Studentlar» 1950-yilda nashr
etildi. K eyinchalik adib «Besh yilliklar farzandi» (1951),
«Olimamiz», «Yayra institutga kirmoqchi» (1953), «Hikoyalar»
(1953) k ab i t o ‘p la m larin i chop e ttird i.
S h unday qilib,
P. Qodirov 50-yillarning birinchi yarmida ijodiy izlanish davrini
bosib o ‘tdi. Shundan so ‘ng u nasrning eng qiyin va yirik
352
janrlariga qo‘l urib, qissachilik va romanchilikda o ‘z iste’dodini
namoyon eta boshladi.
P. Qodirov «Qadrim» (1959), «Егк» (1969), «Meros» (1974),
«Najot» (1981) kabi qissalarning muallifidir. Bu qissalarda turli
m avzular aks ettirilgan. Inson qadr-qim m atini u lu g ia s h ,
insonparvarlik va adolatparvarlik, halollik va sof vijdonlilik,
vatanparvarlik va xalqlar d o ‘stligi g‘oyalari olg‘a surilgan.
P. Q odirovning «Q adrim » qissasida zam onaviy mavzu
yoritilgan. Unda o ‘zbek adabiyoti uchun yangi mavzu-gazchilar
hayoti va mehnati Iskandar, Zulayho, Davron, Ashur kabi jonli
o b ra z la r o rq ali bad iiy g av d a la n tirilg a n . Q a h ra m o n la r
xarakterining m urakkabligi va to ‘laligi
jihatidan, xususan,
Iskandar va Zulayho obrazlari ajralib turadi. Asarda yosh ishchi
Isk an d ar dunyoqarashining shakllanishi, uning o ‘z qadr-
qim m atini tushuna borishi, hayotdan
0
‘rnini topib olishi
ja ra y o n in i ta sv irlash g a e ’tib o r
berilg an va bu m asala
muvaffaqiyatli ravishda yoritilgan. Qissada voqealarning bosh
q ah ram o n Isk a n d a r tilid a n , u ning b o sh id an o ‘tk a zg an
kechinmalar sifatida hikoya qilinishi yozuvchiga obrazlarning
ruhiyatini chuqur tahlil qilish va tasvirlash imkoniyatini bergan.
P. Qodirovning mashhur paxtakor M amajon Dadajonov-
ning porloq xotirasiga bag‘ishlangan «Meros» qissasini o ‘zbek
paxtakorlari mehnatini tasvirlash sohasidagi o ‘ziga xos yangilik
deb aytish m um kin. A sarda p ax ta k o rlar hayoti,
ularning
mashaqqatli mehnati bo‘yab-bezalmasdan ochiqcha, haqqoniy
va to ‘laqonli aks ettirilgan. Paxtakorlar mehnati shunchaki
o ‘ynab-kulib dalada yengil-yelpi ish qilish emas, balki mislsiz
jismoniy qiyinchiliklarga chidash
va ularni yengishdan iborat
ekanligi mahorat bilan ochib berilgan. Qissadagi Yolqin, uning
ukasi T ursun, onasi, shuningdek, R ustam , 0 ‘ktam , Jobir
Toshbekov kabi obrazlar hayotiy va ta ’sirchan b o iib chiqqan.
Qissaning bosh qahram oni Y olqin O tajonov — fidoyi
paxtakor. Bu yigit M irz a c h o in i o ‘zlashtirishda
jonbozlik
k o ‘rsatadi: o ‘zini aslo ayam ay, kechani-kecha, kunduzni-
kunduz demay tinimsiz mehnat qiladi. U
Do'stlaringiz bilan baham: 
