Bolalar jismoniy tarbiyasi

Nazorat uchun savollar 
1.Harakatli о‘yinlar haqida tushuncha bering
?
2.Harakatli о‘yinlarning turlari qaysilar kiradi
?
3.Harakatli о‘yinlarni tashkil etish metodikasi nimalardan iborat? 
4.
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun qanday sport о‘yinlari tavsiya 
etiladi?
Adabiyotlar: 
1. Nigmanov B.B., Xо‘jayev F., Raximqulov K.D. Sport о‘yinlari va uni 
о‘qitish metodikasi. О‘quv qо‘llanma. –Toshkent: Ilm-Ziyo, 2011.
2. Xо‘jayev F., Raximqulov K.D., Nigmanov B.B. Harakatli о‘yinlar va uni 
о‘qitish metodikasi. О‘quv qо‘llanma. –Toshkent: CHо‘lpon, 2011. 
3. Raximqulov K.D. Milliy harakatli о‘yinlar. О‘quv qо‘llanma. –Toshkent: 
Tafakkur bо‘stoni, 2012. 
6-Bо‘lim.Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun sport mashqlari 
6.1.Sport mashqlarining tasnifi. 
 
Tanyach iboralar:
 sport о‘yinlari,
chang‘ida yurish, konkida, 
chanada uchish, velosipedda, samokat, sportrollerda yurish, suzish sport, 
 
sport mashqlari,
 
Bolalarning harakat faoliyatini tashkil etishda sport о‘yinlari va mashqlariga 
katta о‘rin beriladi. 
Chang‘ida yurish, konkida, chanada uchish, velosipedda, samakatda, sport 
rollerda yurish, shuningdek suzish sport mashqlariga mansubdir. Ularning 
barchasi asosiy mushak gruhlarini mustahkamlashga, suyak, yurak-tomir, nafas 
olish va nerv tizimlarining rivojlanishiga yordam beradi. Bundan tashqari 
mashg‘ulotlar jarayonida bolalarda jismoniy sifatlar (chaqqonlik, tezkorlik, 
chidamkorlik…),shuningdek, ritmlilik, harakatlar koordinatsiyasi, fazoda mо‘ljal 
olish malakasi rivojlanadi. Velosipedda yurish, konkida uchish vestibulyar 
barqarorlikni rivojlantiradi. 
Tegishli kiyimda turli temperaturada toza havodagi mashg‘ulotlar quyosh 
nurida, shuningdek suvda chiniqish modda almashishini kuchaytiradi va 
chiniqtirishga xizmat qiladi. 

---

66 
Sport mashg‘ulotlaridan iborat mashg‘ulotlar bolalarga tabiat xodisalarini 
bilishga (qor, shamol, muz, suv…) sirg‘alish, tormozlanish haqidagi 
tushunchalarni, shuningdek sportroller, velosiped tuzilishi haqidagi bilimlarini 
egallashiga imkon beradi. 
Sport mashqlari – mushaklarni mustahkamlashga, suyak, yurak, qon-tomir, 
asab tizimini rivojlantirishga yordam beradigan mashqlardir. 
Ochiq havoda tashkil etiladigan jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida bolalarni 
sport mashqlari va sport о‘yinlari elementlariga о‘rgatadi. Bu ishni asosan 
tarbiyachi olib boradi, lekin bolalarning sport mashqlarini bajarish malakalarini 
egallab va sport о‘yinlarini о‘ynashni bilib olishlari uchun ularni doimo sayrlar 
vaqtida takrorlash va mustahkamlab borish kerak. 
Ob-havo sharoiti, sport jihozlarining bor-yо‘qligi, bolalarning u yoki bu 
sport о‘yini va mashqlarini egallab olish darajasiga qarab, tarbiyachi rejada 
kо‘rsatilagn sport turlarini hafta bо‘yicha (ertalabki va kechki) hamma sayrlarga 
taqsimlaydi. Ayrim hollarda bolalar bir necha о‘yin turlarini mashq qilishlari 
mumkin. Masalan: ba’zi birlari velosiped uchadilar, ayrimlari stol tennisi va 
badminton о‘ynaydilar keyin esa ular о‘zaro о‘rin almashadilar, 
Dastlab tarbiyachi sport о‘yinlari va mashqlarida ishtirok etishga jismoniy 
tarbiya mashg‘ulotlarida mashqni yetarlicha о‘zlashtirmagan bolalarni jalb etadi. 
Keyinroq esa hamma bolalarning faol bо‘lishiga harakat qilishi kerak.
Bolalar faqat sport о‘yinlari elementini о‘zlashtirib olishlari emas, balki ularning 
asosiy qoidalarini foydalanayotgan sport inventarlarining qismlari nomini, ularni 
asrab-avaylab saqlashni bilishlari lozim. Agar tarbiyachining о‘zi sport о‘yinlarida 
faol ishtirok etsa, bolalarning xatti-harakatiga rahbarlik qilsa, sport о‘yinlariga 
о‘rgatish ancha tezlashadi.