Bolalar jismoniy tarbiyasi

5.4 Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun sport о‘yinlari 
Bolalarning harakat faoliyatini tashkil etishda sport о‘yinlari va mashqlariga 
katta о‘rin beriladi. 
Chang‘ida yurish, konkida, chanada uchish, velosipedda, samokatda, 
rollerda yurish, shuningdek, suzish sport mashqlariga mansubdir. Ularning 
barchasi asosiy mushaklarni mustahkamlashga, suyak, yurak-qon tomir, nafas olish 
va nerv tizimlarining rivojlanishiga ijobiy ta’sir kо‘rsatadi. Bundan tashqari, 
mashg‘ulotlar jarayonida bolalarda jismoniy sifatlar (chaqqonlik, tezkorlik, 
chidamkorlik va h.k.), shuningdek, ritmlilik, harakatlar koordinatsiyasi, fazoda 
mо‘ljal olish malakasi rivojlanadi. Velosipedda yurish, konkida uchish vestibulyar 
barqarorlikni rivojlantiradi. 
Tegishli kiyimda turli temperaturada toza havodagi mashg‘ulotlar quyosh 
nurida, shuningdek, suvda chiniqish modda almashishini kuchaytiradi va 
chiniqtirishga xizmat qiladi. 
Sport mashqlaridan iborat mashg‘ulotlar bolalarga tabiat xodisalarini 
bilishga (qor, shamol, muz, suv va h.k.) sirg‘alish, tormozlanish haqidagi 
tushunchalarni, shuningdek, sport-roller, velosiped tuzilishi haqidagi bilimlarini 
egallashilariga imkon beradi. 
Sport mashqlari
mushaklarni mustahkamlashga, suyak, yurak-qon tomir, 
asab tizimini rivojlantirishga yordam beradigan mashqlardir. 
Ochiq havoda tashkil etiladigan jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida bolalarni 
sport mashqlari va sport о‘yinlari elementlariga о‘rgatiladi. Bu ishni, asosan, 
tarbiyachi olib boradi, lekin bolalarning sport mashqlarini bajarish malakalarini 
egallab va sport о‘yinlarini о‘ynashni bilib olishlari uchun ularni doimo sayrlar 
vaqtida takrorlash va mustahkamlab borish kerak. 
Ob-havo sharoiti, sport jihozlarining bor-yо‘qligi, bolalarning u yoki bu 
sport о‘yini va mashqlarini egallab olish darajasiga qarab, tarbiyachi rejada 
kо‘rsatilagn sport turlarini hafta bо‘yicha (ertalabki va kechki) hamma sayrlarga 

---

65 
taqsimlaydi. Ayrim hollarda bolalar bir necha о‘yin turlarini mashq qilishlari 
mumkin. Masalan, ba’zi birlari velosiped uchadilar, ayrimlari stol tennisi va 
badminton о‘ynaydilar, sо‘ng о‘zaro о‘rin almashadilar, 
Dastlab tarbiyachi sport о‘yinlari va mashqlarida ishtirok etishga jismoniy 
tarbiya mashg‘ulotlarida mashqni yetarlicha о‘zlashtirmagan bolalarni jalb etadi. 
Keyinroq esa hamma bolalarning faol bо‘lishini ta’minlashga harakat qilishi 
kerak. Bolalar faqat sport о‘yinlari elementini о‘zlashtirib olishlarigina emas, balki 
ularning asosiy qoidalarini foydalanayotgan sport inventarlari qismlarining nomini 
о‘zlashtirishlari, ularni asrab-avaylab, saqlashni ham bilishlari lozim. Agar 
tarbiyachining о‘zi sport о‘yinlarida faol ishtirok etib, bolalarning xatti-harakatiga 
rahbarlik qilsa, sport о‘yinlariga о‘rgatish ancha tezlashadi.