Усмонхон алимов

86
Оилада фарзанд тарбияси
 ُعَفَـتْنُـي ٍمْلِع ْوَأ ٍةَيِراَج ٍةَقَد َص : ٍثَلاَث ْنَع َّلاِإ ُهُلَمَع َعَطَقْـنِإ ُنا َسْنِْلإا َتاَم اَذِإ
ُهَل وُعْدَي ٍحِلا َص ٍدَلَو ْوَأ ِهِب
«Инсон вафот этиши билан номаи аъмолига гу ноҳу са
­
воб ёзилиши ҳам тўхтайди. Аммо уч иш бор, агар май
­
йит ҳаётлик вақтида улардан қайси бирини қилиб кетган 
бўлса, ундан ҳосил бўладиган са воб лар дан май йитнинг 
номаи аъмолига ёзилиб тура веради. Булар садақаи жо
­
рия, фойдали илм ва солиҳ фарзанд дир» 
(Муттафақун 
алайҳ)
.
Ислом динида ота­онага бўлган ҳурмат нечоғли улуғ­
лигини қуйидаги ҳадислардан ҳам билсак бўлади. Она
­
нинг ҳузурига киришга изн сўраш ҳақида Алқа мадан 
(розияллоҳу анҳу) ривоят қилинган ҳадисда шундай дей
­
илган:
 اَم :َلاَقَـف ؟يِّمُأ ىَلَع ُنِذْأَتْسَأ َأ َلاَق للها ِدْبَع ىَلإ ٌلُجَر َءاَج :َلاَق َةَمَقْلَع ْنَع
.اَهاَرَـت ْنَأ ُّبِحُت اَهِناَيْحَأ ِّلُك ىَلَع
«Бир киши Абдуллоҳнинг олдига келди ва: “Мен онам­
нинг олдига киришга изн сўрайманми?” деди. “Ни ма, уни 
ҳар қандай ҳолатида ҳам кўравер моқ чимисан?” деди».
Ушбу ҳадисдан киши ўз онаси нинг олдига ҳам изн 
сўраб кириши зарур экани кўриниб турибди. Бу фарзанд ­
нинг улуғ бурчлари ва одобларидан ҳисобла нади.
Садақаи жория.
Бунинг маъноси шуки, инсон фақат 
ўзи ва оиласининг манфаатинигина кўзлаб эмас, балки 
ўзгаларга, бутун инсониятга, ҳайвоноту набототга ҳам би­
рор жиҳатдан фойда етказиш нияти билан иш қилиши 
керак. Дарахт ўтқазилса, унинг мевасидан, соясидан ҳамма 
фойдаланади. Бирор ердан сув чиқарилса ёки йўл қурил­
са, бундан одамлар манфаатдор бўладилар. Бир кўприк 
солинса, карвонсарой, масжид, мактаб ё мадраса каби ин­
шоотлар қурилса, бу ҳам кўпчилик манфаатига хизмат 
қилади. Буларнинг ҳаммаси «садақаи жория» ҳукмидадир.
www.muslim.uz

---