А. Пирматов, С. Л. Матисмаилов, Қ.Ғ

 

---

62 
Пахтани тараш техникасининг тараққиѐт йўналиши 
Ип 
йигириш 
техникасининг 
тараққиѐти 
маҳсулотнинг 
машиналардан ўтиш сонини камайтириш ва машиналарнинг иш 
унумини оширишни, шу билан бирга, машиналарни бир -бири билан 
боғлаб агрегатлаштириш тақозо этади. 
Авваллари йигирув фабрикаси машиналари ичида энг кам унумли 
машиналардан бири тараш машинаси ҳисобланар эди. Ҳозир тараш 
машиналари агрегатларга бирлаштирилиб унумдорлиги кескин 
оширилди. Шу билан бирга тарам-пилтанинг сифатига, бир 
текислигига 
катта 
эътибор 
берилмоқда. 
Авваллари 
та раш 
машиналарида қабул барабани зонаси кучсиз бўлиб, пахта етарлича 
титилмас эди, ҳас-чўплар кам ажралиб, яхши тозанмас эди. Қабул 
барабанининг ишини яхшилаш, кучайтириш натижасида барабан билан 
шляпкалар орасида толаларнинг яхши саралашини, толаларнинг 
ажратувчи 
барабанга 
тўлароқ 
ўтишини, 
шу 
билан 
бирга, 
шикастланмаслигини таъминлашга эришилди. 
Техника 
тараққиѐти 
тараш 
машиналарида 
жараѐнларни 
механизациялаштириш, автоматлатириш, маҳсулот сифатини назорат 
қилиш, 
тараш 
машиналарида 
чўзиш 
асбобларини 
ишлатиш 
масалаларини компютерлаштиришни тақозо этмоқда. Янги авлод 
тараш машиналарининг ишчи эни кенгайтирилиши натижасида иш 
унумини 250 кг/соатгача оширилишига эришилди.
Машиналарда асосий тараш зонаси 3та таркибий – дастлабки, 
асосий ва якуний қисмларга ажратилиб, асосий қисмда ишчи 
шляпкалар сони камайтирилмоқда. Дастлабки ва якуний тараш 
қисмларида эса қўзғалмас сегментларни ишлатилиши ҳисобига тараш 
даражаси ортишига эришилмоқда (56-расм).
Тараш машиналари узунлигини камайтириш мақсадида қабул ва 
ажратувчи 
барабанларнинг 
жойлашуви 
бош 
барабан 
остига 
силжитилган.

---

63 
Пахтадан ип йигиришдаги асосий йўналиш машиналарининг 
ўтимлар сонини қисқартириш ва ихчам автоматик поток линиялари 
яратишдир. 
Узлуксиз ишлайдиган поток линияларини жорий қилиниши 
титиш-тозалаш-тараш машиналари билан бирлашган агрегатлар 
ташкил қилиниб, пахта тойидан пилта олинмоқда. Натижада меҳнат 
унумдорлиги уч марта ошиб, 1 м майдондан олинган маҳсулот 70% га 
кўпайиши ва унинг таннархини 35% га камайтирилишига эришилди.