Ушбу фан бўйича ўкдладиган маърузаларда энергетик ман-баларнинг ўзяапггириш муаммолари, электр энергиясини ишлаб чиšариш жараёнлари самарадорлигини ошнриш истиšболлари

Дизел электр станциялар
(6.6-расм ). 
6.6-расм. Дизель электр станцияси схемаси 
Атом электр станциялари. 
6.6-расм. АЭС схемаси. 

---

 
Атом энергиясини ўзлаштиришни 1896 йилда Анри Беккерелнинг 
радиоактив ҳодисасини кашф этишдан бошланди ва биринчи атом станцияси 
1954 йилда Москва областида Обнинск шаҳрида қурилган. Унинг қуввати 5 
МВтни ташкил этар эди. Атом электр станцияларда манба сифатида уран, 
плутоний ,торий атомларини парчалаш жараёнида ҳосил бўлган энергия 
ишлатилади. Махсус қурилмалар - реакторларда жуда кўп иссиқлик 
энергияси ажралиб чиқади. 
АЭС лар бир контурли ва икки контурли қилиб қурилади. 
Бир контурли АЭС ларда иссиқлик ташувчи ( сув ) ва ишчи жисм (буғ) 
контурлари бирга олиб борилади. 
Икки контурли АЭСларда эса улар алоҳида жойлашган бўлади. 
АЭС лар ишлаб чиқарган электр энергиясининг тан нархи арзон. 
1,1млн кВт*сэлектр энергия ишлаб чиқиш учун 400р. уран етарли. Бундай 
станцияларни исталган жойда қуриш мумкин. 
Ҳозирги вақтга келиб 27 мамлакатда атом электр станциялар ишлаб 
турибди. Жумладан АҚШ да 110 та, Франция ва собиқ иттифоқда 53 та. 
Англияда 40 та ва Хитойда 3 та атом электр станциялари мавжуд.
6.5. Электр энергияси манбалари мавзусини ўқитишда “Кластер”
усули
 Методнинг мақсади:
(Кластер-тутам, боғлам)-ахборот харитасини тузиш 
йўли- барча тузилманинг моҳиятини марказлаштириш ва аниқлаш учун
қандайдир бирор асосий омил атрофида ғояларни йиғиш.
Методни амалга ошириш тартиби: 
Билимларни фаоллаштиришни 
тезлаштиради, фикрлаш жараёнига мавзу бўйича янги ўзаро боғланишли 
тасаввурларни эркин ва очиқ жалб қилишга ёрдам беради.
Кластерни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ёзув тахтаси ёки катта 
қоғоз варағининг ўртасига асосий сўз ёки 1-2 сўздан иборат бўлган мавзу 
номи ёзилади.
Бирикма бўйича асосий сўз билан унинг ёнида мавзу билан боғлиқ сўз ва 

---

 
таклифлар кичик доирачалар “йўлдошлар” ёзиб қўшилади. Уларни “асосий” 
сўз билан чизиқлар ёрдамида бирлаштирилади. Бу “йўлдошларда” “кичик 
йўлдошлар” бўлиши мумкин. Ёзув ажратилган вақт давомида ёки ғоялар 
тугагунича давом этиши мумкин.
Кластерни тузиш қоидаси: 
1. Ақлингизга нима келса, барчасини ёзинг. Ғоялари сифатини муҳокама 
қилманг фақат уларни ёзинг. 
2. Хатни тўхтатадиган имло хатоларига ва бошқа омилларга эътибор 
берманг. 
3. Ажратилган вақт тугагунча ёзишни тўхтатманг. Агарда ақлингизда 
ғоялар келиши бирдан тўхтаса, у ҳолда қачонки янги ғоялар келмагунча 
қоғозга расм чизиб туринг