Surunkali laringitlar. (Larynqitis chronica)

XIQILDOQNING O‘TKIR VA SURUNKALI QISILIShLARI 
(STENOZLARI) 
Xiqildoqni ovoz yorig‘i torayishiga va nafas olishni buzilishiga olib
keladigan patologik jarayonlar, xiqildoq kasalliklarining aloxida toifasini tashkil 
qiladi. Xiqildoq shilliq pardasining shishlari faqat yallig‘lanish kasalliklari 
natijasida emas, balki bazi bir allergik xussiyatga ega bo‘lgan vositalarni ta’sir 
etish natijaisda xam yuzaga keladi.
Xiqildoqni qisilishi aloxida kasallik bo‘lmasdan, balki boshqa turli 
kasalliklar va xolatlarni xiqildoqda namoyon bo‘lishi bilan kechadigan klinik 
ko‘rinishidir. Xiqildoq qisilishida tanani moslashish tizimi kuchayadi va to‘liq 
ishga tushadi.
Moslashish 
mexanizmiga:
nafas olish
gemodinamik tizim (qon tomirlar tizimi)
qon tizimi 
to‘qima tizimi kiradi. 
Nafas olish tizimi –
nafas xansirash bilan davom etadi, o‘pkani 
ventilyatsiyasi kuchayadi,nafas olish tezlashadi va chuqurlashadi.Nafas olishda 
barcha mushaklar (bo‘yin,ko‘krak qafasi va qorin mushaklari) ishtirok etadi. 
Gemodinamik tizim-
dastlab tomir urishi tezlashadi (taxikardiya) 
tomirlar tonusi ortadi,qon bosimi ko‘tariladi,qonni minutlik xajmi 4- 5 marotaba 
ortadi,butun depo bo‘lib to‘planib turgan qonlar xarakatga o‘tadi. Buning 
natijasida kislorod tanqisligi bartaraf qilinadi,xayotiy muxim a’zolarni (bosh 
miya,o‘pka,yurak,jigar) oziqlanishi va kisloradga bo‘lgan talabi to‘liq 
qondiriladi.Xiqildoq qisilishi natijasida xosil bo‘lgan shlaklar organizmdan 
tezda chiqarib tashlanadi. 
 Qon tizimi-
depo bo‘lib to‘planib turgan eritrotsitlar taloqdan qon 
aylanish 
tizimiga 
chiqadi,qon 
tomirlarini 
o‘tkazuvchanligi 
ortadi,gemolglabinlarni qon bilan to‘yinishi kuchayadi,eritropoez ortadi. 
To‘qima tizimi
-to‘qimalarni qondan kislorodni o‘zlashtirish jarayoni 
kuchayadi,qisman xujayralardagi modda almashinuv tizimi anaerob turiga 

---

o‘tadi. Yuqorida keltirilgan tizimlar organizdagi qonni va to‘qimlarni kislorodga 
bo‘lgan extiyojini qisman kamaytiradi va karbonat angidridni miqdorini esa 
ortiradi. 
Klinik kechishi bo‘yicha xiqildoqni o‘tkir va surunkali qisilishlari farq 
qilinadi. O‘tkir qisilishni paydo bo‘lishi va kechishi bir necha soniyadan bir 
necha kungacha davom etadi, surunkali qisilishini paydo bo‘lishi va kechishi bir 
necha xaftadan bir necha yillargacha davom etadi.
O‘tkir qisilishni sabablari
 
turlicha bo‘lib: -xiqildoq shishi (yallig‘lanish 
natijasidagi shishlar va yallig‘lanishga aloqasi bo‘lmagan shishlar), jaroxatlar, 
kimyoviy va termik kuyishlar, jarroxlik muolijalaridan so‘ng, yot jismlar tushib 
qolishi, o‘tkir virusli laringotraxeit, bo‘g‘ma (difteriya) xisoblanadi. Ayrim 
xollarda turli zaxarli moddalarni ta’siri natijasida ximoya refleksi ishga 
tushib,xiqildoqni reflektor qisilishi mumkin.