Mavzu: O‘smirlik yoShida stress holatlarini oldini olishning psixologik xususiyatlari

3.BOB. O‘quv faoliyati davrid stress xolatlarini yuzaga kelishi va uni bartaraf 
etish usullari 
3.1. O‘smirlar o‘quv faoliyatidagi stress va xissiy zo‘riqishlarning kelib 
chiqishini eksperimental o‘rganish 
Ta’lim ertangi dunyoni shakllantiradi. Ertangi kun esa biz ta’lim- tarbiya 
berayotgan barkamol shaxsga bog‘liq. Bugungi kunda “komillik”, “barkamollik” 
haqida so‘z yuritilar ekan, ular bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan yana bir tushuncha 
mavjud bo‘lib, bu “ruhan sog‘lomlik” tushunchasi ma’nosida ham tushunilishi 
mumkin. Ruhan sog‘lomlik zamirida psixik jihatdan savodxonlik va bu 
savodxonlikni o‘z hayoti va faoliyati davomida 
qo‘llay olish ko‘nikmasi hamda malakalariga nisbatan ishlatish mumkin. Ruhan 
sog‘lomlik deganda, “emotsional (hissiy) zo‘riqish” yoki stress haqida 
so‘z yuritilayotganligini anglash mumkin. Darhaqiqat ruhan sog‘lom shaxsda 
fikrlash, o‘zaro muloqot, faoliyat natijalari ijobiy bo‘ladi. Aksincha, ruhiyatda 
qandaydir zo‘riqish, toliqish vujudga kelsa bu inson salomatligi 
hamda faoliyatiga ham salbiy ta’sir qiladi. Ayniqsa ta’lim-tarbiya jarayoni 
ishtirokchilarida ya’ni pedagog, murabbiy yoki ta’lim muassasasi rahbarlarida 
ruhiy sog‘lomlik yuqori darajada bo‘lmasa, bu o‘quvchilar va pedagogik jamoa 
bilan muloqotda bo‘lishlariga salbiy ta’sir etadi. Shaxs ruhiyatida kechadigan 
“hissiyot (lotincha so‘z bo‘lib, emotsiya deb ham yuritiladi)” tushunchasiga izoh 
berib o‘tmoqchimiz, hissiyot shaxsning voqelikka bo‘lgan o‘z munosabatini his 
qilishdan kelib chiqadigan, uning ehtiyoj va qiziqishlari bilan bog‘liq bo‘lgan 
yoqimli yoki yoqimsiz kechinmalardir. Insonning ichki dunyosi juda ham boy va 
turlichadir, psixolog olimlar hissiyotning ikki kategoriya bo‘yicha tavsiflaydilar 
ya’ni: 
· 
Ijobiy hissiyot
-ob’ektiv voqelikka bo‘lgan va o‘zaro munosabatdan kelib 
chiqadigan yoqimli kechinmalar masalan: mamnuniyat, xursandchilik, hurmat, 
lazzat. Ijobiy xissiyot insonning hayotiy ehtiyojlarini qondirilishi bilan bog‘liq va 
1ijtimoiy va shaxsiy hayotidan qoniqish hissini beradigan 
holatdir. 

---

57 
·