1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Gerpes viruslarining tuzilishi 
Gerpes viruslarining virionlari yirik bo‘lib, diametri 150-200 nm, 
nukleokapsiddan va tashqi qobiqdan (superkpsiddan) tuzilgan. Nukleokapsidi 
(yoki o‘zagi) kubsimon(ikosaedr) simmetriya tipida tuzilgan, 162 ta 
“g‘ishtchalardan”- 
kapsomerlardan 
tuzilgan. 
Superkapsidni 
yadro 
membranalaridan hosil bo‘lgan glikoprotein tikanlar (o‘simtalar) teshib o‘tadi va 
ular ho‘jayin hujayrasiga yopishish va uni ichiga kirish kabi zarur vazifani 
bajaradi. Nukleokpsid (o‘zak) va superkapsid (tashqi qavat) orasida oqsildan 
tuzilgan yangi virusni yangidan yaratilishini boshlanishida zarur bo‘lgan oqsil
qavat joylashgan. Genomi kalta (18%) va uzun (82%) komponentlardan iborat 
ikki zanjirli DNK molekulalaridan iborat. 
 
 
26-rasm. Gerpes virusining tuzilishi (71)

---

 
 
209 
Gerpes viruslarini hujayrada ko‘payish mexanizmi (chizmasi) 
Viruslarni asosiy xususiyatlari ularni faqat o‘zlari zararlagan hujayrada 
parazitlik qilib ko‘payishlaridir. Hamma viruslar kabi gerpes viruslarini ham 
reproduksiyasi xo‘jayin hujayrasi resurslarini ishlatibgina amalga oshadi. Gerpes 
virusini hujayraga kirishi virusni hujayra membranasi retseptorlari bilan 
munosabatda bo‘lishidan boshlanadi. Gerpes virusi hujayra retseptori bilan 
birlashib o‘z qobig‘ini bir qismini yo‘qotadi, “echinib” hujayrada shu holatda 
harakatlanadi, uni harakatidan maqsad uni hujayra yadrosidir. Membrana 
yadrosida virus to‘la “echinadi”, yadro tashqarisida yana bir qibig‘ini qoldiradi. 
YAdroda virusni ko‘payishi boshlanadi – DNK replikatsiyasilanadi. Virus yangi 
virus zarralarini hosil qilishda hujayin hujayrasini o‘ziga ishlatishga majbur 
qiladi. Bitta hujayra bir necha million viruslarni hosil qiladi. YAngi DNK ning
qurilib bo‘lingandan so‘ng virus qobiqlari