1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

Iridoviruslar qo‘zg‘atuvchi kasalliklar 
Amfibiylardagi iridovirus kasaliklari Ranavirus avlodiga birlashtiriladi. Ba’zi 
iridoviruslar faqat amfibiylarnigina emas balki reptiliylarni va baliqlarni ham 
kasallantiradi. Ular tashqi muxitga chidamli bo‘lib, virusli materiallari quriq 
holatda ham uzoq vaqt aktivligini saqlaydi. Tirik iridoviruslar ko‘paymasdan ham 
aktivligini saqlashi mumkin. 
 
Simptomlari
: Klinik simptomlari amfibiylarni hamma rivojlanish 
jarayonlarida namoyon bo‘ladi. Itbaliqlarida (golovastiklar)da kasallik ta’mirida 
ularnig aktivligini pasayishi, assit, maxalliy qon quyilishi va o‘lishi kuzatiladi. 
Diagnostikasi: O‘lgan hayvonlarni yoki to‘qimalarini (o‘t pufagi yoki 
buyragini) laboratoriya sharoitida tekshirishdir. 
Davolash: ishlab chiqilmagan.
 
Cho‘chqalarni Afrika chumasi 
(Pestis africana suum, sinonimlari: 
ACHS, Montgomeri kasalligi, cho‘chqalarni sharqiy afrika bezgagi) - o‘tkir o‘ta 
yuqori kontaktda tarqaluvchi kasallik. Kasallik cho‘chqalarni hamma yoshida va 
yil faslini barchasida yuqadi. Kasallik tezda epizootiy va panzootiiyga aylanib, 
cho‘chqachilikga katta iqtisodiy zarar keltiradi. 100% o‘lim bilan tugaydi. 

---

 
 
207 
 
Etiologiya
. Qo‘zg‘atuvchisi — African swine fever virus DNK-tutuvchi 
viruslar avlodidan, yuqori virulentlikga ega. 
 
9.3. Herpesviridae oilasi (Gerpesviruslar) (70) 
Kichik oila: 
Alphaherpesvirinae (oddiy gerpes virusiga o‘xshash viruslar).
Avlod: (Simplexvirus) 
(oddiy gerpes virusiga o‘xshash viruslar).
Avlod: [Poikilovirus] 
(yolg‘onqutirish virusi i va unga o‘xshashlar).
Avlod: [Varicellavirus]
(chechak, halqali lishay virusi). 
Kichik oila: 
Betaherpesvirinae (sitomegaloviruslar). 
Avlod: [Cytomegalovirus] 
(odam sitomegaloviruslari).
Rod Avlod: [Muromegalovirus] 
(sichqon sitomegaloviruslari).
Podsemeystvo:
Gammaherpesvirinae (limfotsitlar lar bilan bog‘liq viruslar) 
.
 Avlod: [Lymphocryptovirus] 
[Epshteyna —Barr (ER) viruslariga
o‘xshash viruslar] 
Avlod: [Thetalymphocryptovirus] 
(Marek kasalligi viruslariga o‘xshash 
viruslar). 
Avlod: [Rhadinovirus] 
(maymunlarni say-miri va ateles viruslariga 
o‘xshash viruslar. 
Virus kasalliklari ichida gerpes tarqalishi, har xil ko‘rinishda paydo
bo‘lishi, kasllikni surunkali kechishi xamda kasallikni har xil yo‘llar bilan 
tarqalishi jihatidan eng oldingi o‘rinlardan birini egallaydi. Gerpes keng 
tarqalgan nazorati qiyin viruslarga kiradi. Bu gerpes viruslari oilasini nomi 
grekcha "