1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

tegment i superkapsid
sintezlanadi. 
Bularni qurish uchun virus hujayra butunligini buzib hujayra yadrosi 
membranasini ishlatadi. Jaroharlardan hujayra suyuqlik bilan to‘ladi va tezda
nobud bo‘ladi. 
27 - rasm. Gerpes virusini ko‘payish mexanizmi 
(71)
Virusni yuqish yo‘llari 
Ko‘pincha birlamchi va qayta virus yuqishi havo-tomchi yo‘li bilan yuqadi, 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri kontaktda bo‘lganda yoki gigiena va shaxsiy predmetlar 
(umumiy sochiq, dastro‘mol va h.) orqali ro‘y beradi. Og‘iz, genitaliy, 
orogenitaliy, transfuzion usulda (qon quyganda), transplansentar (onadan
homilaga) usullarda yuqishlari isbotlangan. Gerpes viruslarini ahamiyatli tomoni 

---

 
 
210 
ularni birinchi marta yosh organizmga tushgandan so‘ng unda butun umri 
bo‘yicha saqlanadi. Har xil provakatsion faktorlar – sovuqda qolish, stress, 
oftobda toblanish, menstruatsiya, infeksiyalar ta’sirida aktivligini tiklaydi 
(reaktivatsiya). 
Virusni tashqi muhitda normal temperatura va namlikda o‘rtacha 
hayotchanligi 24 soatni tashkil qiladi. Bu virus termolabil bo‘lib 50-52°S 30 min., 
davomida, 37°S da - 10 soatda aktivligini yo‘qotadi. Past temperaturada uzoq 
muddatgacha aktivligini saqlaydi, ayniqsa -70°S da. Metallar yuzasida (tanga 
pullar yuzasida, eshik tutqichlarida, vodoprovod kranlarida) gerpes viruslar 2 
soat, plastiklar va yog‘och yuzalarida 3 soatgacha yashashi mumkin. Hamma 
gerpes viruslari odam uchun patogen, uzoq vaqt organizmda persistiruyut(yashab 
yuradi), kasallikni avj olishida virus virusemiya vaqtida qon leykotsitlarida 
ko‘payadi. Bunday virusni patogenligida immundefitsitlik holatini rivojlantiradi. 
17-jadval 
Odamlarda kasallik qo‘zg‘atuvchi gerpes viruslari va 
ular qo‘zg‘atadigan asosiy kasalliklar