1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
205 
tushuntiriladi. Viruslar ko‘payishlari uchun hujayraga kirishni qandaydir yo‘lini 
topib, o‘z DNK larini xujayraga joylashtiradilar. DNK hujayraga joylashgandan 
so‘ng, hujayra virusni ishlab chiqaradigan xususiyatga ega bo‘ladi. Ko‘p viruslar 
bu usulni amalga oshirish uchun hujayra membranasi bilan birlashib ketadilar.
DNK sini joylashtirish yoki hujayra bo‘shlig‘iga kirish uchun membranani kichik 
kanalchalari orqali amalga oshiradi. 
Poksviruslar hujayra bilan munosabatda bo‘lishni bu ikkala yo‘li bilan ham 
amalga oshirishi mumkin. Ammo virusni hujayraga kirish hozircha to‘la 
aniqlanmagan. 1977 yili 26 oktyabrda oxirgi virus Somalida topildi. 
1980 yili bu virusni “Butundunyo sog‘liqni saqlash tashkiloti” (VOZ) 
butunlay planetada yo‘qotilgan deb e’lon qildi. Bu virus hozircha butunlay 
yo‘qotilgan viruslar qatoriga kiradi. Ammo ba’zi mamlakatlar laboratoriyalarda
ilmiy tadqiqot ishlari uchun saqlab turiladi, xolos. Bu virusni shtammi Rossiya 
mamlakatining Novosibirskdagi “Vektor” nomli virusologiya va biotexnologiya
ilmiy markazida (GNS da), AQSH ni Atlantadagi “YUqumli kasalliklar 
markazida” va yana bir nusxa YUAR da saqlanadi. 
9.2. Iridoviridae oilasi (Iridoviruslar) (68) 
Avlod: Iridovirus
 
(hasharotlarning 
mayda
iridissent viruslari). 
Avlod: Chloriridovirus
 
(hasharotlarning 
yirik
iridissent viruslari). 
Avlod: Ranavirus
 
(qurbaqalar viruslari). 
Avlod
:
(nomsiz) (baliqlarni limfokistoza viruslari).
Avlod
: 
(nomsiz) (afrika cho‘chqalari chumasi viruslari).
 
25 -rasm. Iridoviruslar virioninig strukturasi (69) 
 
 
Xususiyatlari 
Iridoviruslarning virionlari lipidli tashqi qobiqqa (ba’zi hasharot viruslarida 
uchramaydi) va ikosaedrik nukleokapsidga ega. 
Iridoviruslarni birqancha oila vakillari baliqlar va amfibiylar kasalliklari bilan 
bog‘liq. Eng mashhuri baliqlarni limfotsitlari virusi terida “o‘smasimon”
o‘zgarishlar qo‘zg‘atadi. U 90 dan ortiq har xil dengiz va chuchuk suvlar 
baliqlarida kasallik qo‘zg‘atadi va eng ahamiyatga molik patogendir. 

---