Zoologiya (umurtqalilar) fanidan

Daraxtda 

yashovchilar  о‘zlarining  kо‘p  vaqtlarini daraxtda  о‘tkazadi, daraxtda  ovqat  topib 

yeydi,  dam  oladi  va  kо‘payish  uchun  uya  qurishda  daraxt  kovaklaridan 

foydalanadi.  Masalan,  kemiruvchilardan  olmaxon;  yirtqichlardan  ba’zi  suvsarlar; 

lemurlar, maymunlar va boshqalar daraxtda yashaydi.  Ochiq  joyda  yashovchilar 

ham xilma-xildir.  

Bu  guruhga  faqat  yer  ustida  yashovchi  tuyoqli  hayvonlar,  yer  ostida  uya  qilib, 

ovqatni yer ustidan topuvchi qо‘shoyoqlar, yumronqoziqlar, kо‘pchilik yirtqichlar, 

tovushqonlar kiradi. 

2.  Yer  tagida  yashovchilar  muhitga о‘ta  moslashgan  bо‘lib, butun hayotini 

yoki  hayotining  kо‘p  qismini  yer  tagida  о‘tkazadi.  Bu  guruhga  kiruvchi 

sutemizuvchilarning  kо‘zlari  va  quloq  supralari  rivojlanmagan,  gavdasi 

о‘qlovsimon bо‘ladi. Dumi kalta va qilsiz bо‘ladi yoki mutlaqo bо‘lmaydi. Oldingi 

oyoqlarining  barmoqlari  ham  yaxshi  taraqqiy  etgan.  Yer  tagida  yashovchilarga 

krotlar, kо‘rsichqon, sokor, qopchiqli krotlar kiradi. 

3. Suvda yashovchilar orasida morfologik tomondan suvda yashashga ozroq 

moslashgan  norka,  oq  ayiq,  suv  kalamushi,  о‘rdakburun,  ondatra,  nutriya,  bobr, 

suvda  yashashga  kuchliroq  moslashgan  morj  va  tyulenlar,  suvda  yashashga 

butunlay  moslashgan  kitsimonlar diqqatga  sazovordir. Ayniqsa,  kitsimonlar tо‘liq 

suv  muhitida  yashashga  moslashgan  sutemizuvchilar  hisoblanadi.  Ular  tasodifan 

---

qirg‘oqqa  chiqib  qolsa,  halok  bо‘ladi.  Terisida  jun  qatlami,  yog‘  va  ter  bezlari 

yо‘qolib ketgan. Keyingi oyoqlari yо‘q. 

4. Havoda  yashovchilar  yoki  uchuvchilarga faqat qо‘lqanotlilar yoki kо‘r-

shapalaklar  kiradi.  Havoda  uchib  yurish  uchun  kо‘rshapalaklarda  uchish  organi  – 

qanot  hosil  bо‘ladi,  tо‘sh  suyagining  oldingi  yuzasida  kо‘krak  toj  suyagi  bо‘ladi. 

Bosh skelet suyaklari qо‘shilib ketadi. 

Sutemizuvchilarning ovqati nihoyatda xilma-xildir. Shu bilan birgalikda, ular о‘z 

ovqatlarini turli xil hayot muhitlaridan – havo, yer usti, yer osti, suv qatlamlaridan 

tutib oladi. Ovqatning xiliga qarab sut-emizuvchilarni 2-ta guruhga – gо‘shtxо‘r 

va о‘simlikxо‘rga bо‘lish mumkin. 

Gо‘shtxо‘rlar о‘z navbatida Hasharotxо‘rlarga (kо‘rshapalaklar, yerqazir-lar),