Zoologiya (umurtqalilar) fanidan

tish  suyaklaridan   iborat  ekanligi  о‘rta  quloq  bо‘shligida  eshtish  

suyakchasining  va  sо‘lagida  kraxmalni  parchalovchi  fermenti borligi  bilan  

boshqa  umurtqalilardan  farq  qiladi.

3

  

                                                           

3

 Digital Zoology version 1.0 CD-ROM and Student workbook                                              Jon Housemen 135-140-betlar 

---

 

Mezazoy  erasining  yura  davrida  darranda  tishli  sudralib  yuruvchilardan  ajralib 

chiqqan sutemizuvchilarning 2-inchi guruhi uchbо‘rtmalilar bо‘lib, ular aksariyat 

mayda hayvonlar bо‘lgan. Uchbо‘rtmalilarning asosiy guruhi bо‘lib pantoteriyalar 

hisoblanadi.  Pantoteriyalar  qopchiqlilar  va  yо‘ldoshlilarni  bergan  dastlabki 

shoxcha  hisoblanadi. Qopchiqlilar bо‘r  davrida paydo bо‘lgan.  Yо‘ldoshlilar  ham 

bо‘r  davrining  boshida  paydo  bо‘lgan  va  har  xil  yо‘nalishlarga  qarab  evolyusiya 

qilgan. 

Sutemizuvchilar Yer yuzida Antarktidadan tashqari hamma joyda tar-qalgan. 

Tibetda  yovvoyi  qо‘ylar  va  echkilar  6000  m,  bо‘rilar  7150  m  dengiz  sathidan 

balandlikda uchraydi. Sutemizuvchilar uchun ayrim turlarining keng tarqalishi ham 

xarakterlidir.  Masalan,  bо‘ri  va  tulki  shimoliy  Amerika,  Yevropa  va  Osiyoda, 

kas’halot  –  issiq  va  о‘rta  mintaqadagi  barcha  okeanlarda  tarqalgan.  Yashash 

sharoitlariga qarab sutemizuvchilar 4-ta asosiy ekologik guruhlarga bо‘linadi. 

---

1.  Yerda  yashovchilar  sutemizuvchilarning  eng  katta  guruhi  bо‘lib,  Yer 

sharining  barcha  quruqliklarini  egallagan.  Bular  asosan  barcha  о‘rmon  va 

butazorlarda 

hamda 

ochiq 

yerlarda 

yashashga 

moslashgan.