Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

Кашничдан дориворлар тайёрлашга мисоллар: 

1 ош қошиқ янчилган кашнич мевалари устига 1 стакан қайноқ сув 
қуйиб, 30 дақиқа дамлаб қўйилади ва сузиб олиниб, овқатдан 30 дақиқа 
илгари 2 ош қошиқдан ичилади. 

2 ош қошиқ кашнич мевалари устига 1 стакан қайноқ сув қуйиб, 15-20 
дақиқа дамланади ва сўнгра сузиб олиниб, оғиздаги қўланса ҳидни 
йўқотиш учун кунига бир неча марта оғиз чайилади. 
Укропнинг шифобахш хусусиятлари 
Укроп (Укроп аптечный, огородный) ўсимлигининг кимёвий таркиби 
ва фармакологик хоссалари жиҳатидан бир-бирига жуда яқин турадиган икки 
тури – экма укроп (шивит) ва дорихона укропи бор. Экма укроп бўйи 80-100 
см га борадиган бир йиллик ўсимлик бўлиб, ўзига хос хушбўй ҳиди бор. 
Дорихона укропи аксари икки йиллик ўсимлик бўлиб, бўйи 180 см гача 
боради. Бу ўсимликларнинг илдизи дуксимон, сарғишроқ рангда бўлиб, бир 
оз шохлайди. Барглари – навбатма-навбат жойлашган патсимон қирқилган, 
пастки барглари бандли, усткилари аксарият калта бандли ёки бандсиз 
бўлади. Гуллари майда-майда бўлиб, сариқ рангда, соябонсимон бир қадар 
йирик тўпгуллар ҳосил қилади. Меваси чўзинчоқ шаклда бўладиган оч 
жигарранг ёки кулрангсимон икки уруғли мева.
Укропнинг деярли ҳамма қисмларида эфир мойлари бор. Уруғларида 
20% га қадар мой бўлади. Бундан ташқари, бу ўсимликларда аскорбинат 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 127 
кислота, каротин ва флавоноидлар, кверцетин, изорамнетин ва кемферол 
мавжуд. Поя ва баргларида В
1
, В
2
, В
6
витаминлари, пантотенат кислота, бир 
оз миқдорда қанд моддалари ва азотли моддалар топилган.
Укропнинг шифобахш неъмат сифатида ишлатилиши: 
Халқ табобатида овқат ҳазми бузилганида, нафас йўллари, жигар, 
буйрак, қовуқ касалликларида, шунингдек эмизикли аёлларнинг сутини 
кўпайтириш учун укроп уруғидан кукун, дамлама ва қайнатма холида 
фойдаланилади. Мамлакатимизда укроп уруғини қорин дам бўлганида, 
иштаҳа пасайганида, қорин оғриғида, ўт-тош ва сийдик-тош касалликларида 
ишлатилади. Ибн Сино маълумотларига кўра, қорин дам бўлганида, ҳиқичоқ 
тутаётганида, кўнгил айниганда, юрак ўйнаётганда укроп ёрдам беради. 
Замонавий табобатда бу ўсимликдан тайёрланган гален препаратлари ҳам 
безлар ишини кучайтириб, ўт ва сийдик ҳайдайдиган таъсир кўрсатади. 
Укроп томирлар мушакларини бўшаштирадиган ва сийдик ҳайдайдиган 
бўлгани учун баъзи олимлар уни гипертония ва атеросклероз касалликларига 
ҳам даво бўлади дейишган. Хақиқатан ҳам, укроп дамламаси вена томиридан 
юборилганида қон босимини тушириб, чарчаган юрак ишини кучайтириши, 
ичакларни бўшаштириши ва сийдик чиқаришни кўпайтириши тажрибаларда 
аниқланган. Экма укроп уруғлари ва улардан олинган анетин препарати 
юрак-тож томирлари, меъда-ичак йўли, ўт пуфаги, сийдик йўллари силлиқ 
мушакларини бўшаштиради. Шу муносабат билан у юрак тож томирлари ва 
бошқа томирларни кенгайтириб, оғриқларни бир қадар камайтиради.