Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
53 
egallaydi va mana shu jihatlari bilan ham shoira Zulfiya maktabi vakilasi, izdoshi 
ekanligi uning she‘rlari orqali akslanaveradi.
Yoki Oydin Hojiyeva ijodidagi ―lirik turkum‖ laridan o‗rin olgan vafoga, 
sadoqatga yo‗g‗rilgan she‘rlarida aynan shoira Zulfiya ta‘sirini yaqqol ko‗rishimiz 
mumkin: 
Bilamanki, seningsiz bahorim yo‗q 
Ham seningsiz qanoat, qarorim yo‗q,
Bu bir balo ishq, uning takrori yo‗q, 
Hech jahonda sen kabi dildorim yo‗q! 
[7,48]
 
Bundan tashqari shoira Zulfiyaning iste‘dodli shogirdi va izdoshi Gulchehra 
Jo‗rayevada: 
Yashararsan sevgi faslida,
Sevging bo‗lsa musaffo azal 
Sevilmagan yoring vaslidan, 
Yiroqdagi yor hajri afzal!
[2,83] 
kabi bir qancha misralarida Zulfiya she‘rlarining haroratini sezishimiz 
mumkin.
H.Xudoyberdiyeva, O.Hojiyeva, G.Jo‗rayeva kabi shoira Zulfiya 
shogirdlarining she‘rlarini o‗qir ekansiz, ularning qaysi chashmadan suv ichgan, 
kimning ijodidan ilhomlangan ekan degan savollarga javob topganday bo‗lasiz.
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, XX asr o‗rtalarida jahon 
feminazatsiyasi so‗z san‘atiga ham o‗z ta‘sirini o‗tkazdi, natijada ―Ayollar adabiyoti‖ 
tushunchasi paydo bo‗ldi. Bu adabiyotning tipologik belgilari, xos xususiyatlari, 
ayricha mavqei jahon adabiyotshunosligida bir qadar o‗rganilgan. Zulfiya ijodida 
lirik kechinma nafaqat bevosita ifodalanadi, balki bilvosita – ichki olamning o‗ziga 
xos ruhiy ―kod‖iga aylangan tashqi dunyo obrazlari orqali gavdalanadi va o‗zining 
poetik ifodasini topadi. Shoira Zulfiya o‗zbek adabiyotiga o‗zidan so‗ng katta poetik 
maktabni meros qilib qoldirdi. Bu poetik maktabining an‘analaridan oziqlangan 
o‗zbek she‘riyati obrazlilik va murakkablashish hisobiga yuksalmoqda. Zulfiyaning 
qator turkumlarini yakunlasak, ijtimoiy voqelik, realistik tasvir madaniyati janr 
tabiatiga ichki sifat o‗zgarishlarini olib kirganligini ko‗ramiz. Xususan, 
turkumlardagi bosh qahramon – shoiraning goyaviy-estetik ideali. Lirik 
qahramonining olam va odam to‗g‗risidagi o‗y-mushohadalari, psixologik 
kechinmalari silsilasi, voqeaband holatlari she‘rlarda syujet oqimini belgilab bergan. 
Zulfiya o‗zbek adabiyotida lirik turkumning nodir namunalarini yaratdi, janrning 
turmush manzaralarini aks ettirish imkoniyatlarini oshirdi. U yaratgan turkumlarning 
boshqa 
o‗zbek 
shoiralari, 
jumladan, 
O.Hojiyeva, 
G.Jo‗rayeva, 
H.Xudoyberdiyevalarning lirik turkumlariga ta‘siri katta bo‗ldi. Bu esa shoira Zulfiya 

---