A V T O M A T IK A A SOSLA RI VA A V T O M A T IK R O S T L A G IC H L A R
vedka o ‘tkazishda» elek tro n asboblar ju d a k atta rol o ‘ynaydi. A na
sh unday asbob lard an b a ’zilari ustida to ‘xtab o ‘tam iz.
M oskva shahridagi m editsina asboblari va u skunalari ilm iy ta d -
q iqot in stitu tin in g xodim i Т. E .T im ofeyeva teleo e le k tro k ard io g ra f d e
gan yangi qiziq asbobni ishlab chiqdi. Y urak b io to k la rin i 350 m e tr-
g ach a n arid a n tu rib an a shu app arat yordam i bilan fo to len tag a yozib
olish m u m k in . B unday asboblar sp o rtch ilar va ishlab chiqarish
x odim larining yuragi q anday ishlayotganligini tekshirish u c h u n q o ‘lla-
niladi. E lek tro d lar k o ‘krak qafasining terisiga jo y lan ad i. O d a m n in g
boshiga shlyom kiygiziladi,
shlyom ning a n te n n a si, k u chaytirgichi,
m o d u lato ri va radiop ered atch ig i bor. A p p a ratn in g q ab u l qiluvchi
qurilm asi a n te n n a , rad iousulnik va elek tro k ard io g ra m m an i fo to le n
taga yozadigan q u rilm ad an iborat.
S og‘lo m o d a m va yugurib ketayotgan sp o rtch i yuragidan yozib
olingan elek tro k ard io g ram m a 30-rasm d a k o ‘rsatilgan.
30-rasm.
T e le o k a rd io g ra f y o rd am i b ilan yozib o lin g an
elek tro k ard io g ram m alar:
a - tin c h tu rg a n so g ‘lo m o d a m n in g e le k tro k a rd io g ra m m a si; b - yu g u rib b o -
ray o tg an sp o rtc h in in g elek tro k ard io g ram m asi.
K o ‘z tubidagi patologik
0
‘zgarishlar, o d a td a ,
o ftalm o sk o p degan
m axsus asbob y o rd a m i bilan tekshiriladi. Bu asbob ele k tr la m p o c h -
kasining yo ru g ‘ida k o ‘z tu b in i kattalashtirib koT ish im k o n in i beradi.
Bu usu ln in g subyektiv usul ekanligi va k o ‘z tubidagi k a tta o ‘zga-
rishlarnigina qayd qila olishi — uning kam chiligidir.
V. A. R ozenberg yangi original asbob ta k lif etdi. Bu asbob o ptik
qism va u n dagi yoru g ‘lik filtrlari, yorug‘lik n u rin i razvertka qiladigan
184
A V T O M A T IK A A SO SLA R I VA A V T O M A T IK R O S T L A G IC H L A R
m oslam a, fo to elem en tli kam era, kuchaytirgich va qayd q iluvchi as
b o b lar b lo k id an iborat. Y orug‘lik nuri k o ‘z tu b id a m uayyan tartib b i
lan siljiydi va aks etib, foto elem en tli kam eraga kiradi. V ujudga keluv-
chi
fo to to k lar kuchaytirilib, qayd qilinadi.
Q o n n in g kislorod b ilan t o ‘yinish darajasini aniqlaydigan oksi-
g e m o m e tr degan yana b ir yangi asbob d iqqatga sazovordir. Bu asbob
nafas olish organ lari patologiyasida, y u ra k -to m ir k am chiligida,
tu g ‘ru q vaq tid a, shuningdek, o rganizm ni tiriltirishga d o ir tajribalarni
o £tkazish d a q o n n am u n ala rin i tah lil qilish u c h u n
klinik va fiziologik
lab o rato riy alard a ishlatilib turibdi. E ritro tsitlarn in g y o ru g 'lik n i qaytar-
ish (aks ettirish) koeffitsiyenti q o n n in g kislorod bilan t o ‘yinish d ara-
jasiga bo g ‘liq, asbob an a shu prinsipga asosan ishlaydi. 3 1 -rasm d a o k -
sig em o m etrn in g sxem asi k o ‘rsatilgan. Q o n d a n aks etg an yo ru g ‘lik
n u rlari o q im i selenli fotoelem entga tu sh a r ek an , fo to to k n i hosil qiladi
bu to k keyin kuchaytiriladi. 0 ‘zgarm as to k k u ch ay tirg ich n in g chiqish
qism iga g alv an o m e tr ulangan, u n d a q o n n in g kislorod bilan to ‘yinish
p ro tse n ti darajalab k o ‘rsatilgan shkala b o ‘ladi. B u tu n ittifo q m editsina
asboblari va u skunalari ilm iy tad q iq o t in stitu tid a
funksional diag-
nostika u c h u n k atta istiqbolli elek tro n asbob (U P F D -7 ) vujudga
keltirildi. In stitu tn in g tajriba zavodi bu asbobni ishlab ch iq arm o q d a.
Asbob elek tro k ard io g ram m a, nafas olish, puls, to m irla rn in g qo n bilan
to ‘lishish yig‘indi sam arasi, qondagi kislorod m iq d o ri, arterial bosim
va b io p o te n sia lla m i qayd qiladi.
Asbob uzatgich, kuchay tirg ich va
qayd qiluvchi q u rilm alard a n iborat. Puls va nafas olish t o ‘lqinlarini
p e z o d a tc h ik la r qayd qiladi, to m irla rn in g qo n b ilan to ‘lishish yig‘indi
sam arasin i va qondagi kislorod m iq d o rin i fo to e le m e n tla r qayd qilib
tu rad i. A p p a ratd a m axsus ostsilloskop borligidan k o ‘z b ilan k o ‘rib
m u sh o h id a o ‘tkazish m um kin.
R en tg en ap p a ratin in g ekrandagi tasvirni ravshanlashtirish u ch u n
elek tro n o p tik o ‘zgartiruvchini tatb iq etish ta k lif qilingan. Bu asbob
sh u n d ay tuzilgan: ichidagi havosi to rtib olin g an shisha kolbaga alu-
m iniyli z a r qo g ‘o z d a n ek ran q o ‘yilgan; ek ran n in g ichki to m o n ig a lu-
m inessensiyalovchi
m o dda surilgan, bu m o d d a esa foto katodning
yupqa pardasi (plyonka) b ilan qoplangan. R en tg en nurlari ekranga
tu s h a r ek an , lu m in o fo rn i yoritib yuboradi. L u m in o fo rd a n sochilgan
185
A V T O M A T IK A A SO SLARI VA A V TO M A TIK R O S T L A G IC H L A R
yorug‘lik fo to ele k tro n ia rn i k ato d d an «urib» ch iq arad i, shu m u n o sab at
bilan foto k ato d y aq in id a obyektning ren tg en n u rlari b ilan yoritilgan
elektron tasviri vujudga keladi. A nodga 20
m ing volt tezlatu v ch i
kuchlanish berilganda k atod-ekrandagi elek tro n tasv ir lyum inessen-
siyalovchi oxirgi ekranga o ‘tad i, kichrayib k o ‘rin ad i, lekin buning
evaziga ravsh an ro q kuzatiladi. E lek tro n lar k ato d n in g h a r b ir nuqtasi
d an p arabolik trae k to riy alar b o ‘yicha to r tu ta m la r shaklida uchib chi
qadi va ikkinchi m arta oxirgi ekrandagi nuqtaga g ‘uj b o ‘lib to ‘plan ad i
(fokuslanadi). U la r elek tro n optik sistem a (elek tro statik linzalar) y o r
d am i bilan fokusga t o ‘g ‘rilanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
