|
M agazin—avtomatlar
Yig'ish stanoklarining to'xtovsiz ishlaslii uchun yig'ish pozitsiyasi
oldida m a ’lum m iqdorda o'nglangan detallam i jam g'arib turish kerak
bo'ladi, chunki bunker ishdan chiqib qolishi yoki biror sababga ko'ra
bunkerdan detallar kelmay qolishi mumkin.
Ana shu vaqtda stanok jam g'aigich magazindagi detallar hisobiga ishlab
turadi. Bunker ishga tushsa, sarflangan detallarning o 'm i yana to'ldirila
beradi.
Ja m g 'a rg ic h m agazinlar h a r xil b o 'lad i. U larn in g eng soddasi va
k o 'p tarq alg an i oddiy novlardir. S hu bilan birga, hozirgi ilg 'o r zav o d -
larda ju d a m urakkab, b ir nech a m exanizm lardan tashkil to p g an ulkan
agregatlarni u ch ratish m um kin. Jam g 'arg ich m agazinlarning hajm i
d etallarn in g o 'lc h a m i va m a ’lu m m u d d at ja m g 'a rilib turilishi kerak
b o 'lg an d etallar soniga qarab olinadi. D etallar q a n c h a kichik va kam
m iq d o rd a ja m g 'a rilib turish i kerak b o 'lsa, m agazin lar h a m sh u n ch a
ixcham va kichik, aksincha d etallar q a n c h a yirik b o 'lib , k o 'p
m iq d o rd a ja m g 'a rilib turish i kerak b o 'lsa, m ag az in la r h a m sh u n ch a
q o 'p o l va k atta b o 'la d i. M agazinlarni do im o kichik b o 'lish ig a h arak at
qilish kerak.
Hoziigi vaqtdagi jam g'aigich magazinlarning ba’zilari detallam i faqat
jamg'aribgina qolmay, shu bilan biiga, ulam i boshqa holatga keltirib o'nglab
qo'yish, bir necha pozitsiyaga taqsimlab berish, pastdan yuqoriga k o 'tarish
kabi b ir n ec h a usullarni h am bajara oladi.
Barmoqlar
Y ig'ish avtom ati uzluksiz ishlashi u ch u n m agazin d o im o d etallar
bilan to 'la b o 'lish i kerak. A m m o bunkerli o 'n g la sh qurilm alarin in g
unum dorligi d o im o o 'zg arib tu rad i, shuning u c h u n m agazindagi d e
tallarn in g soni h am g o h , k o 'p ay ib , goh kam ayib tu rad i. M agazinda
d etallar ju d a kam b o 'lsa , u lar tezd a tam o m b o 'lib qolib, stan o k turib
qolishi yoki d etallar belgilanganidan ortib ketsa, m agazin to 'lib -to sh ib
21
A V TO M A TIK A A SOSLARI VA A V TO M A TIK R O ST L A G IC H L A R
ketishi m um kin. S h uning u c h u n m agazinlarda d etallar soni b ir
m e ’yorda b o 'lish in i boshqarib turadigan m axsus sezgir b a rm o q la r—
d atch ik lar o 'rn a tib qo'yiladi.
M agazinda detallar d o im o tu tash qato rd a b o 'lib ja m g 'a rilib
tu rad i. A m m o yig'ish pozitsiyasida ularni faqat b itta -b itta d o n alab
uzatish kerak b o 'lad i. B uning u c h u n m axsus m e x an iz m -d etallarn i
d on alab ajratuvchi av to m at «qo‘llar»dan foydalaniladi.
D e ta lla m i tu tash q ato rd a n bittalab olib b o ruvchi m e x a n iz m la rn
ing asosiy turlari: ch e tid a o 'y ig 'i b o 'lg an disklar, b arab an lar, krestlar,
tishli zanjirlar, len talar, q o 'sh b arm o q lar, kiberlar, q o 'sh v intlar,
shneklar, tishli disklar va teb ran u v ch i sek to rlard an iborat. Bu m ex
an izm lar d e ta lla m i av to m atik ravishda sanashda h am , kom plektovka
qilishda h a m q o 'llan ilad i. S h uning u c h u n h a m d e ta lla m i faqat
don alab ajratib b eradigan m exanizm lar bilan birga, d e ta lla m i k etm a-
ket joylashgan holda gruppalab galm a-galdan ikki novga b o 'lib b e ru
vchi va b itta d a n yoki gruppalab parallel ravishda b ir n ec h a novlarga
b o 'lib beruvchi m exan izm lar h am bor. D e m ak , u lar y o rd a m id a bir
vaqtning o 'z id a ikki pozitsiyani d etallar b ilan t a ’m in lab tu rish m u m
kin. B unday m ex an izm lar b a ’zida d e ta lla m i d o n alab yoki grupp alab
ajratib berish va ularni b ir nech a novlarga taq sim lab b erish d a n ta s h
qari, yana d etallam i boshqacha holatga o 'n g lab q o 'y ish , u zatib berish
ishlarini h a m bajara oladi. K o 'p in c h a d etallam i ajratish ularn i yig'ish
pozitsiyasiga o 'm a tib q o 'y u v ch i m exanizm bilan h a m am alga o sh iri-
ladi. B unda m axsus ajratish m exanizm i kerak b o 'lm ay d i.
A v to m atik -q o 'llarn in g tu ri, konstm ksiyasi, ishlash prinsiplari h ar
xildir. U lar shiberli, sektorli, itargichli, havo bilan puflab ishlaydigan,
pachkalab itarib beriladigan barm oqli, m agnitli, v akuum li va diskli
bulishi m u m k in . Bu avtom at q o 'lla r d e ta lla m i y ig'ish pozitsiyasiga
o 'rn a tib q o 'y ish bilan birga b a ’zi vaqtlarda yan a d e ta lla m i m ag azin -
d an d o n alab yoki g m p p alab ajratishi, u la m i b ir n ec h a pozitsiyalarga
taqsim lashi, boshqa holatga o 'n g lash i, h atto y ig'ish va yig'ilgan
qism lam i pozitsiyadan olib qo 'y ish i h am m u m k in . K o 'p in c h a d e ta l-
larni o 'rn a tib q o 'y a d ig a n va pozitsiyadan tay y o r q ism la m i olib
qo 'y a d ig a n q o 'lla r alohida qilib yasaladi. B unday « q o 'lla rn i k o 'p
pozitsiyaliqo'llar» deyiladi. K o 'p pozitsiyali q o 'lla r u n u m d o rlik n i
b irm u n ch a oshirishga im kon beradi.
A yrim hollarda b a ’zi bir sabablarga k o 'ra , «qo'llar» m ag azindan
d e ta lla m i ololm ay qolib, yig'ish pozitsiyasiga q u m q , borib keladi yoki
22
A V T O M A T IK A A SO SLARI VA A V TO M A TIK R O S T L A G IC H L A R
d etaln i pozitsiyaga qiyshiqroq o ‘rnatadi. B unda yig‘iluvchi qism
k o m p lek tla n m ay q oladi yoki stanok qiyshiq, o ‘rnatilg an d etaln i bosib
yoki b u ra b yuboradi. N atijada detal yoki stan o k n in g b iro r qism i pa-
ch o q lan ish i, sinishi, h a tto avariya ro ‘y berishi m u m k in b o ‘ladi. B un
day h o lla r sodir b o ‘lm asligi u c h u n k o ‘pgina y ig is h avtom atlarid a
pozitsiyada d etal b o r-y o ‘qligini va detaining t o ‘g ‘ri n o to ‘g ‘ri tu r-
ganligini
tekshirib
tu ru v ch i,
shuningdek,
agar
detal
n o to ‘g ‘ri
o ‘rnatilgan b o ‘lsa, un i olib tashlovchi yoki to ‘g ‘rilab q o ‘yuvchi m ax
sus av to m atik q o ‘llar q o ‘l keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
