Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari 2020/1(22) issn 2181-9580


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet125/150
Sana07.07.2022
Hajmi1,77 Mb.
#755641
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   150
Bog'liq
7908 1060 TDPU I A 1-son 2020

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/1(22) 
Paniyskiy (V asr), Menandr Protektor (VI asr), Zaxariy Ritor (VI asr), Kozma Indi- 
koplava (VI asr), Feofilat Simokatta (VI asr) asarlarida uchraydi
6
. Feofan 
Vizantiyskiyning ma’lumot berishicha, eftalitlarning hukmdori Vahshunvor Eftalon 
bo‘lib, xalq uning nomi bilan yuritilgan
7

Arab va fors manbalari eftalitlarni Markaziy Osiyoning tub joy aholisi bilan, 
ayniqsa, Zobuliston, Kobuliston, Garjiston, Baqtriya - To‘xoriston, Buxoro va 
Samarqand aholisi bilan bog‘laydi. Ular Baqtriya - To‘xoristonni eftalitlarning asl 
yashash joyi deb ko‘rsatadilar
8
. Eftallar tarixiga oid ma’lumotlar o‘rta asr arman 
tarixchilari asarlarida ham mavjud bo‘lib, ularda eftalitlar va ular bilan bog‘liq 
voqealar ko‘plab o‘rta asr manbalarida ham uchraydi, lekin ularning aksariyatida 
eftalitlarni kushonlar bilan birdek ifodalaydilar. Favstos Buzand o‘zining “Armeniya 
tarixi” asarida sosoniylar shohi Shopurning Sharqdagi janglari haqida juda qiziq 
ma’lumotlarni keltiradi. Egishe Vardapet esa shaxsan o‘zi ushbu voqealarning guvohi 
sifatida sosoniy podsho Yazdigird II ning shimoliy-sharqiy elatlar, jumladan eftalitlar 
bilan bo‘lgan jangini tasvirlaydi. Shunga o‘xshash yana boshqa ma’lumotlar Lazar 
Parpetsiyning “Armaniston tarixi” asarida uchraydi. Eftalitlar heptalk shaklida 
Ananii Shirakatsiyning “Geografiya” hamda Sebeosning “Imperator Irakl tarixi” 
asarida uchraydi. Arman manbalarda eftalitlar To‘xoriston va Xurosondagi hukmron 
toifa o‘laroq tilga olinadi
9
. Arman manbalari orqali bizgacha yetib kelmagan ikkita 
asar haqida ma’lumotga ega bo‘lamiz, ular fors muallifining “Rastsaxun” (Ishonchli 
hikoya), hamda yunon tilida yozilgan “Eftalitlar tarixi” asaridir. Eftalitlarning 
sosoniylar shohi Peroz bilan jangi haqidagi ma’lumotlarni Suriya manbalarida, 
jumladan Iyeshu Stilitning “Xronika” (“Хроника”) asarida uchratish mumkin. 
Eftalitlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar hind manbalarida ham uchrab ular “xun” deb 
yuritilgan. Eftalitlarga qarshi harbiy harakatlar haqidagi ma’lumotlar Bxitar, Kur, 
Mandasor va Gvaliordagi tosh ustunlarda uchraydi. Hind eposlari hamda VI asr hind 
astronomi Varaxamixirning “Brxat Samxit” asarida oq va qora xunlar haqida 
ma’lumotlar uchraydi. Eftalit shohlar haqidagi ma’lumotlar Kalxan tomonidan 
jamlangan “Radjatarangin” nomli Kashmir tarixiy solnomasida hamda IV-VI asrlarga 
oid Prakritining “Kuvalayamala” va “Puran” asarlarida keltirilgan. Hind manbalarida 
ular Shimoliy Hindistonga shimoldan, Markaziy Osiyodan kelgan ko‘chmanchi elat 
o‘laroq tilga olinadi
10
.
6
Гумилев Л.Н Эфталиты и их соседы в IV веке // Вестник древней истории. 1959.№ 1 С. 129; Ртвеладзе Э.В. Великий 
Шелковый путь: Древность и раннее средневековье. Ташкент,1999.С.271 
7
Tревер К.В. Эфталитское государство (V-VI вв.) // История народов Узбекистана.Ташкент,1950.Т.1. С.126. Гафуров Б.Г. 
Таджики. Древнейшая, древняя и средневековая история. М., 1972.С.50. 
8
Исоматов М.М. Эфталитское государство и его роль в истории Центральной Азии. Автореф. дисс. на соискание ученой 
степени д.и.н. Душанбе: ТГПУ им. С. Айни, 2009. 45- бет. 
9
Тер­Мкртичян Л. Х. Армянские источники о Средней Азии V – VII вв. М.: Наука, 1979. 40, 49, 55- бет. 
10
Ғ.Бобоёров. Эфталитларнинг этник келиб чиқиши тарихшунослиги. Т:.2019 й. 12-б 


127 

Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish