Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari 2020/1(22) issn 2181-9580


TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI



Download 1,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet124/150
Sana07.07.2022
Hajmi1,77 Mb.
#755641
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   150
Bog'liq
7908 1060 TDPU I A 1-son 2020

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/1(22) 
tashkil etgan qabilalar xun qabilalari ittifoqiga mansub bo‘lganligi aytiladi
1
. VII asr 
Xitoy muarrixi Vey Chie o‘zining “Si-fan-chi” asarida – “Eftalitlarning kelib 
chiqishini aniqlash ular haqidagi ma’lumotlarning uzoq mamlakatlardan keltirilgani 
va boshqa tillarda ularning buzib talaffuz etilishi va qadimiyligi tufayli ancha qiyin 
va imkoni yo‘qligini” ta’kidlaydi
2
. Bu bilan u eftalitlarning kelib chiqishi Xitoydan 
uzoq hududlarga borib taqaladi degan xulosa chiqarmasligimiz kerak.
VII asr boshlarida Li Yanshou tomonidan yozilgan Xitoy solnomasi “Veyshi”da 
“Yeda xonadoni Katta Yuechjilarning bir avlodidan kelib chiqqan,” - deb 
ta’kidlanadi. Ular haqidagi ma’lumotlarni 518-yilda eftalitlar shohi Mihirakul 
dargohiga elchi bo‘lib kelgan sayyoh Sun Yun hamda 629-645-yillarda Hindiston 
budda ibodatxonalari ziyoratiga kelgan budda kohini Suan Szyan asarlarida ham 
uchratish mumkin. Suan Szyanning asosiy maqsadi buddaviylik ziyorati bo‘lsada, 
uning Xitoyga qaytgach yozib qoldirgan “Da Tan Siyuy Szi” (Buyuk Tan davri 
g‘arbiy o‘lkalari haqidagi yozishmalar) nomli asarida o‘nlab o‘sha davr davlatlari 
haqida ma’lumotlar keltiradi. Markaziy Osiyo davlatlari haqidagi qiziqarli, lekin 
uzuq-yuluq ma’lumotlarni 727-yilda shimoliy Hindistonga sayohat qilgan Vey Sze 
hamda Xey Chao yozishmalarida ham uchratish mumkin
3
.
So‘g‘diy tilli bitiktosh, hujjat va numizmatik materiallarda eftalitlar tarixining 
ayrim jihatlariga doir ma’lumotlar saqlanib qolgan bo‘lib,
4
ayniqsa, numizmatik 
materiallar eftal hukmdorlarining tanga zarbi, hokimiyat ramzlari, ayrim 
hukmdorlarning ism va unvonlariga doir ma’lumotlarga ega (VI-VII asrlar); baqtriy 
tilli hujjatlarda (VII-VIII asrlar) xoqonlik boshqaruviga doir ayrim muhim 
ma’lumotlar aks yetgan;
5
yunon, suriya va arman manbalarida (VII-VIII asrlar) 
Vizantiya tarixchisi Prokopiy Kesarskiy eftalitlarni xun xalqlari deb yuritsada, lekin 
tashqi ko‘rinish jihatdan katta farq borligini ta’kidlaydi. Boshqa yana bir VI asr 
Vizantiya tarixchisi Agafiy Mirinskiy “Eftalitlar - bu xunlardir,” - deb ta’kidlaydi. 
Eftalitlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar boshqa Vizantiya mualliflari, jumladan Prisk 
1
Murodova D.H. O‘zbekiston hududidagi ilk o‘rta asr davlatlari: Eftaliylar davlati va Turk xoqonligi T: 2011. 7-b 
2
Илясов Дж. Некоторые замечания к проблеме эфталитов // Transoxiana. История и культура. Сб.статей. 
Ташкент.2004.С.117. 
3
Бичурин Н. Я. Собрание сведений о народах обитавших в Средней Азии в древние времена. Т. I­III. – М­Л., 1950; Кюнер 
Н. В. Китайские известия о народах Южной Сибири, Центральной Азии и Дальнего Востока. – М.: Вост. лит., 1961; 
Материалы по истории древних кочевых народов группы дунху / Введение, перевод и комментарии В. С. Таскина. – М.: 
Наука, 1984; Зуев Ю. А. Ранние тюрки: очерки истории и идеологии. – Алматы: Дайк-пресс, 2002; Хўжаев А., Хўжаев К. 
Қадимги манбаларда халқимиз ўтмиши. – Тошкeнт: Маънавият, 2001. 
4
Кляшторный С. Г., Лившиц В. А. Согдийская надпись из Бугута // СНВ. ‒ Москва, 1971. ‒ Вып. Х. ‒ C. 121­146; Ртвеладзе 
Э. В. История и нумизматика Чача (вторая половина III – середина VIII в. н. э. ). ‒ Ташкент, 2006; Исҳоқов М. Унутилган 
подшоликдан хатлар. ‒ Тошкент: Фан, 1992; Баратова Л. С. Древнетюркские монеты Средней Азии VI‒Х вв. (типология, 
иконография, историческая интерпретaция): Дис.... канд. ист. наук. ‒ Ташкент, ИААНРУз, 1995;
5
Sims-Williams N. From the Kushan-shahs to the Arabs. New Bactrian documents dated in the era of the Tochi inscriptions // Coins, 
Art and Chronology Essays on the pre-islamic History of the Indo-Iranian Borderlands. – Wien, 1999. – P. 245–258; Bactrian 
Documents from Northern Afghanistan, I: Legal and Economic Documents. – Oxford University Press, 2000.


126 

Download 1,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish