Б. А. Хасанов, А. А. Хашимов, З. А. Пардаева бухгалтерия ҳисоби

Молиявий ҳисоботнинг ҳолислиги
29. Молиявий ҳисоботнинг ишончлилигини таъминлаш учун 
унда келтириладиган ахборот янглишлардан холи бўлиши керак. 
Активлар ва мажбуриятларнинг ҳақиқий баҳоси
30. Активлар ва мажбуриятларни ҳақиқий баҳолаш тамойи-
ли уларнинг таннархи ёки сотиб олинган нархи баҳолашга асос 
бўлишини назарда тутади. 
Стандартларда кўзда тутилган айрим ҳолларда ҳақиқий баҳолаш 
сотиб олиш қийматидан фарқ қилиши мумкин. 
Ҳисобот давридаги даромадлар ва харажатларнинг бир-
бирига мувофиқлиги
31. Ҳисобот давридаги даромадлар ва харажатларнинг бир-
бирига мувофиқлиги ушбу даврда мазкур ҳисобот даврида олин-
ган даромадларга асос бўлган харажатларни акс эттиришини 
билдиради. Агар харажатлар ва даромадларнинг айрим турлари 
ўртасидаги бевосита боглиқликни аниқлаш қийин бўлса, хара-
жатлар тақсимлашнинг бирор-бир тизимига мувофиқ тарзда бир 
неча ҳисобот даврига тақсимлаб чиқилади. Бу бир неча йилга 
тақсимланадиган амортизация харажатларига ҳам тааллуқлидир. 
Тушунарлилик
32. Молиявий ҳисоботда келтириладиган ахборот фойдаланув-
чилар учун тушунарли ва содда бўлиши лозим. 

---

184
Аҳамиятлилик
33. Молиявий ахборотнинг аҳамиятлилиги молиявий ҳисоботдан 
фойдаланувчилар қарорлар қабул қилиш жараёнида уларнинг 
эҳтиёжини қолдириши ва операцион, молиявий ҳамда хўжалик 
фаолиятига доир воқеаларга баҳо беришда уларга ёрдам бери-
ши лозимлигини билдиради. Ахборотнинг моҳияти ва қиймати 
(муҳимлиги) унинг аҳамиятлилигига таъсир қилиши мумкин. 
Муҳимлик
34. Агар ахборотнинг тушириб қолдирилиши ёки нотўғри 
кўрсатилиши ахборотдан фойдаланувчиларнинг молиявий ҳисобот 
асосида қабул қиладиган иқтисодий қарорларига таъсир қилса, 
бундан ахборот муҳим ҳисобланади. 
35. Молиявий ҳисоботларда характери ва вазифалари жиҳатидан 
ўхшаш бўлган ва алоҳида кўрсатилиши мумкин бўлмаган 
миқдорлар билан умумлаштирилиши лозим бўлган миқдорлар бир 
моддада акс эттирилади. 
Бироқ, алоҳида ўзини олганда ҳам, бошқаларга кўшганда ҳам 
муҳим ҳисобланган ахборот ўзга ахборот билан тўла умумлашти-
рилмаслиги лозим. Шу муносабат билан, агар ахборотнинг очиб 
берилмаслиги ҳисоботдан фойдаланувчилар молиявий ҳисобот 
асосида қабул қиладиган иқтисодий қарорларига таъсир қилиши 
мумкин бўлса, бундай ахборот муҳим ҳисобланади. 
Муҳимлик уни тушириб қолдиришнинг алоҳида аниқ 
шарҳларида кўриб чиқиладиган модданинг ҳажмига боглиқ 
бўлади. 
36. Молиявий ҳисобот характери ва вазифалари жиҳатидан 
гуруҳларга бирлаштирилган хўжалик операцияларини ишлаб 
чиқиш натижасидир. Молиявий ҳисоботларда ёки модда тарзи-
да тушунтиришларда акс эттириладиган, тасниф этилган қисқа 
кўринишдаги ахборот мазкур жараённинг якунловчи босқичи 
ҳисобланади. 
Молиявий ҳисоботда айрим кўрсаткичларни ажратиб кўрсатиш 
ёки уларни бошқа кўрсаткичлар билан бир моддага бирлаштириш 
ҳам муҳимдир. Шу сабабли агар активлар ёки пассивларнинг, да-
ромадлар ёки харажатларнинг айрим моддалари муҳим бўлмаса, 

---

185
бундай ҳолларда модда ёки моддалар жамининг характери ва 
ҳажми бир вақтнинг ўзида баҳоланади. Вазиятга қараб модданинг 
характери ёки ҳажми белгиловчи омил бўлиб хизмат қилади. 
37. Агар дастлабки ахборот муҳим бўлмаса, БҲМСда келтирил-
ган бундай ахборотларни очиб кўрсатиш талабларини бажаришга 
ҳожат бўлмайди. Бироқ умумий фойдаланишга мўлжалланган мо-
лиявий ҳисоботларда муҳим ахборот бошқа муҳим ахборот билан 
бир моддада бирлаштирилган бўлса, молиявий ҳисоботга тушун-
тиришларда бу ахборотни очиб кўрсатиш зарур. 
38. Муҳимлик молиявий ҳисоботда келтирилган тушунарлилик 
ва аниқлик даражаси билан боглиқ. Ахборотни минг ёки милли-
онгача яхлитлаштириш чогида муҳимлик тамойили бузилмаган 
пайтгача аниқлик даражасидан фойдаланишга йўл қўйилади.