Б. А. Хасанов, А. А. Хашимов, З. А. Пардаева бухгалтерия ҳисоби

Тўғри ва беғараз тасаввур
39. Молиявий ҳисоботлар улардан фойдаланувчиларда субъ-
ектнинг молиявий аҳволи, операцияларнинг натижалари ва пул 
маблағларининг ҳаракати тўғрисида ҳаққоний ва бегараз тасаввур 
ҳосил қилиши керак. 
Тугаллик
40. Ишончлиликни таъминлаш учун молиявий ҳисоботлардаги 
ахборот тўла бўлиши керак. 
Изчиллик
41. Молиявий ҳисоботдан фойдаланувчилар хўжалик юритувчи 
субъектнинг турли ҳисобот даврларидаги молиявий ҳисоботларини 
унинг молиявий аҳволидаги ўзгаришлар тамойилларини аниқлаш 
учун қиёслаш имкониятига эга бўлишлари керак. 
42. Хўжалик юритувчи субъект операциялари характеридаги 
муҳим ўзгаришлар ёки ҳисоботни тақдим этиш шаклини таҳлил 
қилиш ҳисоботни тақдим этиш шаклини ўзгартириш мақсадга 
мувофиқлигидан далолат бермаса, молиявий ҳисобот моддалари-
ни тақдим қилиш ва тасниф этиш сақланиб қолиши керак. 
43. Субъект операция ўтказиш фаолиятининг характеридаги ай-

---

186
рим муҳим ўзгаришлар ёки вақти-вақти билан катта миқдордаги 
харид қилиш ёхуд кўп миқдордаги мулкнинг чиқиб кетиши ёки мо-
лиявий ҳисоботнинг шарҳи молиявий ҳисоботларни ўзгача тасав-
вур этиш мақсадга мувофиқлигига олиб келади. Бундай ҳолларда 
хўжалик юритувчи субъект муҳимлик ва қиёсийлик тамойилла-
рига риоя қилиш ўртасидаги мувофиқликни таъминлаши лозим. 
Хўжалик юритувчи субъект қайта кўриб чиқилган ички тузилиш 
узоқ давр давомида сақланса ёки муқобил тасаввурнинг афзалли-
ги равшан бўлса, фақат шундай ҳоллардагина молиявий ҳисобот 
тўғрисидаги тасаввурни ўзгартириши мумкин. Ҳисоб сиёсати бир 
даврдан иккинчисига изчиллик билан ўтказилиши назарда тутила-
ди. 
Замонавийлик
44. Ахборот ўз вақтида берилган тақдирдагина у фойдали 
бўлади. Агар молиявий ҳисоботлар ундан фойдаланувчилар та-
сарруфига тузилган вақтдан кейин оқилона вақт ичида тақдим 
этилмаса, унинг фойдаси қолмайди. Ҳисобот ахборотлари асос-
сиз равишда ушлаб қолинса, у ўз аҳамиятини йўқотиши мумкин. 
Хўжалик юритувчи субъект ушбу БҲМСнинг 62 – 63- бандлари-
га кўрсатилган муддатларда молиявий ҳисоботни тузишга қодир 
бўлиши керак. Ҳеч қандай омиллар, ҳатто хўжалик юритувчи 
субъектнинг операциялари мураккаблиги ҳам ҳисоботни вақтида 
тақдим этмасликка сабаб бўлмаслиги керак. 
Молиявий ҳисобот «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги 
Ўзбекистон Республикаси қонунига мувофиқ тарзда эълон 
қилиниши керак. 
45. Агар ҳисоботни тузиш ва тақдим этиш унинг ҳамма 
жиҳатлари маълум бўлган пайтгача кечиктириладиган бўлса, энг 
ишончли ахборот ҳам кам фойда беради, чунки ҳисоботдан фойда-
ланувчилар бу ахборотни олмай туриб, қарор қабул қилишга маж-
бур бўлади. Аҳамиятлилик ва ишончлилик ўртасида мувозанатга 
эришиш мақсадида иқтисодий қарорларни қабул қилиш чогида 
ҳисоботдан фойдаланувчиларнинг эҳтиёжларини қандай қилиб 
яхшироқ қондиришни ҳал этиш керак. 

---

187